اثربخشي رهيافت مدرسه مزرعه با تاكيد برتوليد محصولات سالم (موردمطالعه: گوجه فرنگي كاران بخش كاكي)

The Effectiveness of Farmer Field Schools (FFS) with an Emphasis on Safe Food Production Case study: Tomato Farmers of Kaki District

مدرسه مزرعه، رهيافتي موثر براي افزايش ظرفيت كشاورزان در به كارگيري فناوري هاي جديد در مزرعه است كه مي تواند موجب بهبود امنيت و سلامت غذايي شود. در استان بوشهر اين رهيافت از سال 1387 اجرا شده است. سنجش اثربخشي اين مدارس مي تواند در جهت توسعه ي كمي و كيفي آن موثر بوده و نتايج كاربردي مفيدي را فراهم آورد. ازاين رو، هدف پژوهش حاضر تعيين اثربخشي اين رهيافت بوده كه با محوريت توليد محصولات سالم در بين گوجه فرنگي كاران بخش كاكي اجرا شده است. در اين پژوهش از الگوي كرك پاتريك به شيوه توصيفي- تحليلي و به صورت پيمايش در بين تمامي گوجه فرنگي كاران شركت كننده در برنامه مدرسه مزرعه (80 نفر) استفاده شد. ابزار پژوهش پرسشنامه اي بود كه روايي آن به تاييد پانل متخصصان دانشگاهي و كارشناسان جهاد كشاورزي رسيد. پايايي پرسشنامه نيز با انجام يك مطالعه ي راهنما و محاسبه ي ضريب آلفاي كرونباخ 0/72 تا 0/86 براي ابعاد مختلف الگوي كريك پاتريك مورد تاييد قرار گرفت. يافته هاي تحقيق نشان داد كه وضعيت ابعاد چهارگانه الگوي كريك پاتريك شامل واكنش، يادگيري، مهارت و نتايج در سطح مطلوبي قرار دارند. علاوه بر آن، نتايج تحليل رگرسيون خطي چندگانه نشان داد پراهميت ترين متغيرهاي تاثيرگذار در بُعد يادگيري شامل سطح زير كشت، ميزان اراضي و توليد بودند كه 38% از واريانس متغير وابسته (يادگيري) را تبيين نمودند. اين در حالي است كه در خصوص بُعد مهارت، اين متغيرها شامل تحصيلات، سابقه كشاورزي و توليد بودند كه تبيين 31% از واريانس مهارت را بر عهده داشتند. درنهايت پيشنهادهايي در راستاي بهبود اثربخشي رهيافت مدرسه مزرعه ارائه شده است.

Farmer field school (FFS) is an effective education and extension approach for increasing farmers’ potential to use modern technology which is expected to help food security. This approach has been implemented in the Boushehr province since 2008. Accordingly، determining the effectiveness of these schools can help to improve the performance of them. Therefore، this study was conducted to determine the effectiveness of the FFS approach that was implemented for tomato farmers of Kaki district in Boushehr province. For this purpose، a survey methodology was employed in to a sample of 80 FFS members. The Kirkpatrick model was used to evaluate the program. Questionnaires based on the model were administered face to face to all the 80 FFS members. Face validity of the questionnaire was confirmed by panel of experts، and the questionnaire was subjected to reliability testing by using data collection in the pilot study with Cronbach’s Alpha value of 0.72 to 0.86. The research found out that the FFS course offered was effective in the areas assessed، learning، behavior، reaction and result. It also found out that the most significant variables in terms of learning dimension involves cultivation، the arable land and production. The regression model explained 38% of the variance of the dependent variable (learning). This is despite the fact that these variables for skill dimension include level of education، experience and production. The regression model explained 31% of variance of the skill dimension. Finally، according to research findings presented proposals to improve the effectiveness of FFS approach