سنجش يكسان انگاري دلالت آيه 22 انبياء و 42 اسراء بر برهان تمانع

A Study of the View on the Similarity of the Verses 22 of Anbia` and 42 of Asra` in Denoting Tamanu` Argument, Argument from Hypothetical Mutual Hindrance

يكي از براهين توحيدي كه انديشمندان علوم عقلي و نقلي سعي در اصطياد آن از قرآن داشته اند، «برهان تمانع» است. در خصوص اين برهان و چگونگي دريافت آن از كلام وحي، نگرش يكساني وجود ندارد. به باور برخي، آيه «لَوْ كاَنَ فِيهِمَا ءَالِهَهٌ إِلَا اللَهُ لَفَسَدَتَا» (انبياء/22) و آيه «قُل لَوْ كَانَ مَعَهُ ءَالِهَهٌ كَمَا يَقُولُونَ إِذًا لاَبْتَغَوا إِلي ذِي الْعَرْشِ سَبِيلاً» (اسراء/42) دلالتي يكسان بر برهان تمانع دارند. در برابر اين گروه، شماري ديگر از صاحب نظران سخن اينان را ناصواب مي انگارند و بر آنند كه برهان مستفاد از اين دو آيه، يكسان نيست و مقدمات آن دو متفاوت است. نوشتار پيش رو با عنوان بازانديشي يكسان انگاري دلالت آيه 22 انبياء و 42 اسراء بر برهان تمانع، پس از تحليل دلالي آيه هاي مذكور به اين نتيجه رهنمون مي شود كه ديدگاه دوم، با ظاهر آيات سازگارتر است و نمي توان دلالت اين دو آيه را يكسان قلمداد نمود.

One of the monotheistic arguments extracted from the holy Quran by scholars of rational and narrative sciences is "The proof from hypothetical mutual hindrance" Regarding this argument and how it is received from the word of revelation، there is no similar attitude. According to some، the verse 22 of Anbiyaa: If there were therein Gods beside Allah، then verily both (the heavens and the earth) had been disordered، and the verse 42 of Israa: If there were other gods along with Him، as they say، then had they sought a way against the Lord of the Throne denote identically the proof. Against this group، a number of other scholars spell their words incorrectly and claim that the proof of these two verses is not the same، and the premises of the two are different. Following the denotative analysis of the verses، it has been concluded that the second view is consistent with the appearance of the verses and the meanings of the verses can not be regarded to be the same.