جلوه هاي گوناگون تكرار در رباعيات مولانا

Various Effects of Repetition in the MowLana's Robayat

يكي از عوامل مهم ايجاد زيبايي و غناي موسيقايي شعر، تكرار است. آرايه هاي بديع لفظي را با نوعي مسامحه مي توان ذيل تكرار آورد. تكرار واژه را در شعر مي توان از ديدگاه هاي مختلف ادبي بررسي كرد كه در اين مقاله رباعيات مولوي از ديدگاه بديعي و زيبايي شناسي مورد تحليل قرار گرفته است. از ميان شاعران فارسي زبان، جلال الدين محمد مولوي(604-672) در رباعي هاي خود انواع تكرار را به شيوه اي بسيار زيبا، هنرمندانه و شاعرانه و با بسامد زياد مورد استفاده قرار داده است. اين تكرارها، علاوه بر ايجاد زيبايي، شور و شيدايي مولانا را از بارقه هاي معنوي به نمايش مي گذارد و گاه رباعيات او را تا حد يك قطعه موسيقي پرطنين و طربناك متناسب با عوالم معنوي نزديك ساخته است. غالب اين تكرارها در رباعيات مولانا از طريق تكرار حرف، هجا، كلمه و عبارت عمدتاً در قالب آرايه هاي بديع لفظي همچون انواع جناس، ردالعجز علي الصدر، اشتقاق، موازنه و ذوقافيتين تجلي يافته است. در اين جستار با آوردن نمونه هايي از انواع تكرار در اين قالب شعري مولانا، بررسي ها و تحليل هاي لازم به شيوه هاي آماري و با بهره گيري از جداول صورت گرفته است.

Repetition is one of the most important elements of beauty and musical tune of poetry. In Mowlana's Robayat, verbal "array" can be listed as one form of repetition. Mowlana has made use of various forms of repetition in his Robayat in a very artistic way. This has led to the beauty of his works. It also has shown a mystical taste in his Robayat. In the elevation of his work to a good piece of music, repetition has also played a significant role. In Mowlana's Robayat, repetition has been made through repetition of letters, syllables, words and phrases, mostly in the forms of exquisite verbal "arrays" such as derivation, balance, patience, and pun. Based on statistical analysis, the authors of the paper have considered several forms of repetition in Robayat in this study.