بررسي تنوع صفات مرفولوژيكي و عملكردي برخي كلون هاي مرزه رشينگري در شرايط اقليمي دزفول

A Survey on Diversity of Morphological and Biological Production Traits of Satureja rechingeri Jamzad Clones in Dezfool Climate

گياه مرزه رشينگري متعلق به خانواده نعناعيان يكي از گونه هاي مرزه انحصاري ايران است كه به دليل داشتن كارواكرول در صنايع دارويي استفاده آن رو به گسترش مي باشد. پس از غربالگري اوليه جمعيت هاي اين گياه، 58 ژنوتيپ كه سازگاري مناسبي به شرايط مزرعه داشتند انتخاب و كلون گرديدند. به منظور بررسي صفات مرفولوژيكي و عملكردي اين كلون ها در شرايط اقليمي دزفول، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. صفات مرفولوژيكي و عملكرد ي كلون ها در سال دوم كشت و در مرحله گلدهي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه در بين 58 كلون از نظر تمامي صفات در سطح يك درصد اختلاف معني داري وجود دارد. صفات ارتفاع بوته بين 27/83 تا 71/50 سانتي متر، وزن تر بوته بين 20/26 تا 289/71 گرم در بوته، وزن خشك گل و برگ بين 4/05 تا 62/83 گرم در بوته و عملكرد اسانس بين 0/07 تا 1/54 گرم در بوته در بين كلون ها متنوع بود. همبستگي مثبت معني دار بين صفت وزن برگ و گل با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلي و فرعي، عرض برگ، سطح مقطع بوته، وزن تر گياه، وزن خشك گياه و عملكرد اسانس مشاهده شد. براساس نتايج حاصل از تجزيه كلاستر، 58 كلون مرزه رشينگري در دو گروه اصلي قرار گرفتند. تجزيه به عامل ها نشان داد كه سه عامل اول توانستند 70/62 درصد از كل واريانس را توجيه نمايند. كلون هاي Z28، Z19، K48، E7، H82، F14، G48 از نظر صفات وزن برگ و گل خشك و عملكرد اسانس در بين كلون ها، برتر بودند و براي كشت تجاري در منطقه دزفول توصيه مي شوند.

Background and ObjectivesSatureja rechingeri، belonging to the Lamiaceae family، has been recently used in the pharmaceutical industry due to its high level of carvacrol in the essential oil. In order to select suitable clones for commercial cultivation in Dezful climatic conditions، in this study morphological and biological production traits of 58 clones of Satureja rechingeri were evaluated. Materials and Methods After initial screening of plant populations، 58 genotypes were selected based on their adaptation into field conditions. To evaluate the morphological and biological production traits of these clones in Dezful climatic conditions، an experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications. Morphological and biological production traits of 58 clones were evaluated in the second year of cultivation at the flowering stage. Results Analysis of variance showed significant differences for all studied traits (p< 0.01) among 58 clones. The most important traits varied in terms of plant height (27.83-71.50 cm)، fresh weight (20.26-289.71 g/p)، flower and leaf weight (4.05 to 83.62 g/p)، and plant oil yields (0.07 to 1.54 g/p). Flowers and leaf dry weight had a significant and positive correlation with plant height، number of the main branches and lateral branches، leaf width، plant diameter، fresh weight، dry weight and essential oil yield. Cluster analysis grouped the 58 clones within two main groups. Factor analysis showed that three main factors justified 70.62 percent of the whole variation. Clones of Z28، Z19، K48، E7، H82، F14 and G48 were superior with regard to weight of dry leaves، flowers and essential oil yield. Discussion Superior S. rechingeri clones could be used for commercial cultivation in Dezful climate conditions. The most important biological production traits، yield of leaf and flower fraction، essential oil content and yield showed significant variation between clones. These variations could be used to breed high-quality and desirable cultivars for use in food and pharmaceutical industries.