قابليت اثرگذاري پژوهش هاي فزآينده ايران بر توسعه كشور

The Efficacy of Iran Increasing Researches in the Country Development

طي چند دهه اخير شاهد رشد فزآينده و چشمگير پژوهش در كشور و به تبع آن ارتقاء بي نظير رتبه جهاني ايران از لحاظ بروندادهاي علميِ منتشر شده بوده ايم. با اين حال، شواهد زيادي وجود دارد كه نشان مي دهند اين پژوهش ها بي اثر (يا بسيار كم اثر) بوده اند. بنابراين، لازم است «قابليت اثرگذاري» آنها مورد بررسي قرار گيرد. در اين راستا، در پژوهش حاضر با استفاده از آمار و داده هاي ثانويه و در قالب روش توصيفي-تحليلي، وضعيت موجود يا روند تغييرات هر يك از اجزاء مسير تاثيرگذاري پژوهش (از سرمايه گذاري تا توسعه) با ساير جوامع مقايسه شد. داده هاي مورد نياز از پايگاه هاي معتبر شامل سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد، بانك جهاني، سازمان همكاري هاي اقتصادي و توسعه، موسسه نمايه سازي علوم تامسون رويترز، موسسه علم سنجي سايمگو، مركز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي، سازمان ملي بهره وري ايران، دانشگاه هاي هاروارد و ام. آي. تي. (موسسه فناوري ماساچوست) و تارنماي داده هاي انرژي استخراج شده و محاسبات و رتبه بندي هاي لازم با استفاده از نرم افزار اكسل نسخه 2007 صورت پذيرفت. يافته ها حاكي از آن بود كه اولاً ايران در مقايسه با ساير جوامع اولويت بالايي براي پژوهش قائل نشده و به صورت جدي به اين مهم نپرداخته است چرا كه در سال 2010 از لحاظ «سهم پژوهش از توليد ناخالص داخلي» در جايگاه 66 (از 89 كشور)، از لحاظ «بودجه سرانه پژوهش» در جايگاه 54 (از 88 كشور)، بر اساس «بودجه پژوهش به ازاي هر پژوهشگر» در رتبه 57 (از 72 كشور)، از لحاظ «متوسط سرمايه گذاري در هر پژوهش» در جايگاه 79 (از 89 كشور) و در سال 2000 بر اساس «سهم پژوهش هاي بنيادي از اعتبار پژوهشي» در رتبه 19 (از 21 كشور) جاي گرفت. دوم، بر اساس «سهم محصولات فناوري بالا از كل صادرات صنعتي»، به غير از بازه زماني منتهي به 2006، علي رغم رشد چشمگير پژوهش، وضعيت كشور تنزل نموده است. سوم، طي سال هاي 2014-1980 «شاخص پيچيدگي اقتصادي» كشور همواره منفي و ايران همواره جزء يك سوم ضعيف ترين كشورها قرار گرفته است. چهارم، علي رغم رشد بي نظير در توليد علم، در «بهره وري كل عوامل توليد» پيشرفتي نداشته و جايگاه كشور در شاخص هاي «شدت مصرف انرژي» و «بهره وري انرژي در توليد ناخالص داخلي» به شدت سقوط نموده است. بنابراين، با توجه توامان به يافته هاي مطالعه حاضر و نتايج حاصل از پژوهش هاي پيشين مشخص مي شود كه حتي اگر هيچ عامل بازدارنده خارج از نظام پژوهشي كشور وجود نداشته باشد، باز هم اين پژوهش ها نمي توانند در توسعه جامعه نقش قابل توجهي ايفا كنند.

In recent decades، research has grown increasingly in Iran and consequently، the country has risen dramatically in world rankings based on the number of scientific documents. However، there are many evidences that show these researches were ineffective. Therefore، their efficacy should be evaluated which is the main purpose of this study. In this regard، using the descriptive-analytical method and valid secondary data and statistics، the most recent situation or the trend of impact pathway components (from investment to development) were compared with other countries. The required data were extracted from valid databases including UNESCO، World Bank، OECD، Thomson Reuters، SCImago، Islamic Parliament Research Center، National Iranian Productivity Organization، Harvard University، Massachusetts Institute of Technology (MIT)، and Enerdata. The necessary calculations and rankings were done using Excel 2007. The results showed that، first، compared with other countries، Iran hasn’t given high priority to research and isn’t in a serious way to address this matter because in 2010 it ranked 66 (among 89 countries) based on share of R&D expenditure in GDP، 54 (among 88 countries) based on R&D expenditure per capita، 57 (among 72 countries) based on R&D expenditure per researcher، 79 (among 89 countries) based on average investment per research، and in 2000 it ranked 19 (among 21 countries) based on share of basic research in total R&D expenditure. Second، apart from the period leading to 2006، despite an impressive growth in research quantity، Iran share of High Technology products in industrial export shows deterioration. Third، during 1980-2014 Iran Economy Complexity Index has always been negative and placed among third weakest countries. Forth، despite a unique growth in science production، Iran couldn’t increase its total factor productivity and has fallen dramatically in orld rankings based on energy intensity and GDP per unit of energy used. Therefore، according to the results of current and preceding studies، it is clear that even if there is no external deterrent،these researches cannot still play a tangible role in Iran development.