پديد آورندگان :
ظفري، مهنار , عبادي، علي گروه زراعت و اصلاح نباتات , جهانبخش كده مهريز، سدابه گروه زراعت و اصلاح نباتات , صدقي، محمد گروه زراعت و اصلاح نباتات
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گلرنگ سابقه طولاني كشت و كار در جهان دارد و به عنوان يك گياه مقاوم به تنش شوري و خشكي مطرح است. تنش كم‌آبي يكي از مشكلات توليد فراورده‌هاي كشاورزي در بسياري از نقاط دنيا به ويژه مناطق خشك و نيمه خشك است. هدف از اين پژوهش انتخاب رقم مناسب گلرنگ در شرايط ديم براي منطقه سردسير و افزايش تحمل به تنش خشكي با توجه به مشكل كمبود آب در كشور مي‌باشد. معرفي شاخص‌هاي فيزيولوژيك مرتبط با تحمل ارقام گلرنگ به كم‌آبي نقش مهمي در انتخاب ارقام متحمل دارد. از آنجا كه دانه گلرنگ جزء دانه‌هاي روغني سالم و مرغوب مي‌باشد بنابراين گلرنگ براي اين پژوهش انتخاب گرديد.
مواد و روش: به منظور بررسي اثر تنش كم‌آبي بر برخي خصوصيات فيزيولوژيك گلرنگ بهاره در سال 1392 آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي به صورت اسپيلت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. عامل اصلي آبياري پس از 80، 120 و 160 ميليمتر تبخير از تشتك كلاس A و عامل فرعي سه رقم گلرنگ بهاره (گلدشت، سينا و فرامان) و دو سطح تنظيم كننده رشد براسينواستروئيد (شاهد و 7- 10مولار) بودند.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه برهمكنش رقم و تنش كم‌آبي بر صفات كلروفيلa، bو كلروفيل كل (a+b)، فلورسانس حداقل و حداكثر، محتواي آب نسبي و كمبود آب اشباع ، پرولين، قند‌هاي محلول و پروتئين برگ معني‌دار شد. در شرايط تنش شديد 160 (ميليمتر تبخير از تشتك كلاس A) رقم فرامان داراي بيشترين ميزان قند محلول، محتواي آب نسبي، كلروفيل a و كلروفيل كل بود، رقم سينا خاردار در كلروفيل b و كمبود آب اشباع بيشترين برتري داشت، و رقم گلدشت در پرولين، فلورسانس حداقل داراي بيشترين ميزان بود. در سطح تنش 160 ميليمتر تبخير فلورسانس حداكثر رقم گلدشت و فرامان در يك دامنه آماري قرار داشتند و بيشتر از رقم سينا خاردار بودند، و در پروتئين محلول برگ رقم سينا خاردار با فرامان در يك دامنه آماري بيشتر از رقم گلدشت قرار گرفتند. اثرات ساده تيمار تنش خشكي، رقم و براسينواستروئيد در همه صفات معني دار بود. اثرات ساده تنش خشكي نشان داد كه با افزايش تنش كم‌آبي بر ميزان پرولين، قند‌هاي محلول برگ، كمبود آب اشباع ، فلورسانس حداقل و حداكثر افزوده شد و در مقابل از ميزان كلروفيل a ,b، كلروفيل كل، محتواي آب نسبي، حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستمII و پروتئين محلول برگ كاسته شد. استفاده از براسينواستروئيد موجب افزايش معني-دار كلروفيل a ,b، كلروفيل كل، محتواي آب نسبي، حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستمII، پرولين و پروتئين محلول برگ شد ولي صفات قند محلول، كمبود آب اشباع و فلورسانس حداقل و حداكثر كاهش داد.
نتيجه‌گيري: چنين نتيجه گيري مي‌شود كه در منطقه سردسير اردبيل در شرايط ديم رقم فرامان نسبت به رقم گلدشت رشد بهتري در شرايط تنش خشكي دارد و رقم سينا خاردار مناسب كشت در منطقه اردبيل نيست. همچنين مصرف براسينواستروئيد باعث افزايش تداوم جذب آب و رشد گياه در شرايط تنش خشكي شد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Safflower is cultivated for a long time in the past. This plant tolerates drought and salinity stress. Water limitation restricted the crop production in many parts of the world, especially in arid and semi-arid regions. The aim of this study was to select proper varieties of safflower in water limited conditions of cold regions and increase plant tolerance to this stress. Introducing of physiological traits associated with the water stress tolerance in safflower can be useful in selecting the appropriate cultivars in water scarce regions. Since the safflower is one of the important oil seeds, so this plant selected in this study.
Materials and methods: In order to investigate the effect of water deficit stress on some physiological traits of safflower, an experiment carried out in Agricultural Research Station of University of Mohaghegh Ardabili in 2014, as split plot factorial based on randomized complete block design with three replications. The main factor was three irrigation schedules as irrigation after 80, 120 and 150 mm evaporation of the class A pan, and subplots, were three cultivars of safflower (Goldasht, Spiny Sina and Faraman) and two levels of Brassinosteroid (control and 10 -7 M).
Results: Based on results there was no significant interaction between irrigation and cultivar in photochemical efficiency of PSII (fv/fm). Interaction of cultivars and irrigatin schedules was significant on chlorophyll a, b and total chlorophyll, FO and Fm, relative water content and water saturation deficit, proline, soluble sugars and leaf protein. At severe stress (irrigation after 160 mm evaporation), Faraman cultivar had the highest soluble sugars, relative water content, chlorophyll a and total chlorophyll. Spiny Sina cultivar had the highest chlorophyll water saturation deficit and Goldasht had the highest content of proline and fo. In the sever stress ( 160 mm evaporation) fm of Goldasht and Faraman was placed in one statistical group and both had more fm than Sinaspiny and in leaf soluble protein, spinySina and Faraman with equal statistical group were superior to Goldasht. Simple effects of drought stress, cultivar and Brassinosteroid were significant in all studied traits. The main effects of water deficit showed that increasing water stress leads to elevated levels of proline, soluble sugars, water saturation deficit and the fo and fm. In contrast, the chlorophyll a, b, total chlorophyll content, relative water content, Fv/Fm, and soluble protein were reduced. Applying Brassinosteroid, resulted in a significant increase of chlorophyll a, b, total chlorophyll content, relative water content, fm, proline and soluble protein, but there were a decrease in soluble sugar, water saturation deficit, Fo and Fm.
Conclusion: It is concluded that in cold regions like Ardabil Faraman cultivar will have better growth in dry conditions than Goldasht and the spiny Sina is not suitable for the cultivation in the Ardebil region. Also, Brassinosteroid improved water content and caused more growth under water deficit stress
