برداشت يك جانبه از ميادين مشترك نفت و گاز در پرتو حقوق بين الملل با تأكيد بر ميدان مشترك پارس جنوبي

Bilateral extraction of common oil and gas fields considering international law with emphasizing on Parse Jonoobijoint field

منابع نفت و گاز برخلاف معادن جامد كه به‌آساني و براساس خطوط مرزي تعيين‌شده بين كشورها تقسيم‌شدني‌اند، به دليل ويژگي سيال‌بودن، مهاجرپذيرند و با ايجاد هرگونه مسير برون‌رفت از مخزن از آن خارج مي‌شوند. با توجه به اين ويژگي است كه چنان‌كه‌ هر دولتي در قلمرو سرزميني خود در مناطق مرزي مبادرت به بهره‌برداري از ميادين مشترك نفت و گاز كند، مي‌تواند موجب حركت سيال درجا به‌خصوص گاز در كل مخزن و سبب حركت و مهاجرت تمام يا بخش قابل‌ملاحظه‌اي از ذخاير موجود در قلمرو سرزميني كشور مجاور به سمت خود شود. براساس اصول و قواعد بين‌المللي دولت‌ها در برداشت بي‌ضابطه و غيرمنصفانه از ميادين مشترك مسئول‌اند و نمي‌توانند به حقوق حاكمۀ دولت مجاور تعدي كنند. غرامت رعايت‌نكردن حقوق دولت‌هاي مجاور در ميادين مشترك قابل محاسبه و حسب مورد قابل مطالبه است. حسب برخي قرائن و مدارك، در ميدان مشترك پارس جنوبي به قلمرو مرزي و حقوق ايران تعدي شده و دولت قطر ضامن جبران خسارات وارده به حقوق شناخته‌شدۀ جمهوري اسلامي ايران است.

Unlike solid minerals which are dividable between countries on the basis of borders, oil and gas resources are immigrabledue to their fluidity and by creating any way out from their reservoir. Accordingly, if each State in its boundaries, extracts oil and gas from joint fields, it can cause fluid movements of resources, especially gas, in all reservoir and can move all or significant portion of the existing reservoir of adjacent country toward its side. Based oninternational law, States are responsible for unfair extraction of joint fields and they cannot violate the ruling right of a neighbor State. Compensation forinfringing of this right/duty, is bothcalculableand demandable. Based on extant evidence, Iran boundary and rights in joint field of Pars-e-Jonoobi has been violated and Qatar government is responsible for compensation due its violating the rights of Islamic Republic of Iran.