عنوان مقاله :
بررسي تطبيقي انديشۀ ميرزا ملكم‌خان و جلال آل‌احمد؛ از تجددگرايي تا هويت ايراني-اسلامي
عنوان به زبان ديگر :
A COMPARATIVE STUDY OF THOUGHT OF MIRZA MALKAM KHAN and JALAL AL-E AHMAD; FROM MODERNISM TOWARD IRANIAN-ISLAMIC IDENTITY
پديد آورندگان :
فدايي مهرباني، مهدي دانشگاه تهران - دانشكدۀ حقوق و علوم سياسي - گروه علوم سياسي , معيني، امين دانشگاه تهران - دانشكدۀ حقوق و علوم سياسي - گروه علوم سياسي
كليدواژه :
بومي‌گرايي , تجددگرايي , جلال آل‌احمد , عقب‌ماندگي , انديشه ميرزا ملكم خان
چكيده فارسي :
عقب‌ماندگي پديده‌اي است كه ذهن بسياري از روشنفكران معاصر ايران را به خود معطوف كرده است. اين پژوهش به واكاوي و نقد انديشۀ «ميرزا ملكم‌خان نظام‌‌الدوله» و «جلال آل‌احمد» پيرامون چرايي وقوع اين پديده و چگونگي برون‌رفت از آن مي‌پردازد. جوهر انديشۀ ملكم‌خان مبارزه با عقب‌ماندگي در پرتو تجددگرايي است و آل‌احمد نيز بومي‌گرايي و بازگشت به فرهنگ اسلامي را چارۀ كار مي‌داند. سؤال اصلي پژوهش چرايي تفاوت در پاسخ اين دو متفكر به بحراني يكسان است. براساس فرضيۀ اين پژوهش، به‌علت شرايط سياسي- اجتماعي و پيش‌فرض‌هاي ذهني متفاوت ملكم و آل‌احمد، در مرحلۀ مشاهده و كشف بحران، هر يك از آن دو، جامعۀ آرماني متفاوتي را فراديد آورده و به پاسخ‌هاي مختلف و متضادي رسيده‌اند. در پايان با تأكيد بر برداشت «همزمان» (synchronic) و غير‌تاريخي هر دو متفكر از پديدۀ عقب‌ماندگي، به مقايسۀ انديشۀ تحول‌خواهانۀ آن دو در چارچوب نظريۀ بحران اسپريگنز پرداخته مي‌شود.
چكيده لاتين :
Underdevelopment is a phenomenon that has attracted the minds of many Iranian contemporary intellectuals. This study analyzes the causes of this phenomenon in thought of Mirza Malkam Khan and Jalal Al-e Ahmad and ways to deal away with it. The essence of Mirza Malkam Khan’s idea was struggle with underdevelopment in light of progress and also “Jalal Al-e Ahmad” considered nativism and a return to Islamic culture as a solution. The problem statements and the solution suggestions of those two thinkers can be explained within a theoretical framework “Thomas Springs”. The main research question is, why their responses to a same critical issue, underdevelopment, are different. Hypothesis for the question is that due to political-social conditions and different subjective assumptions of Malkam and Al-e Ahmad, in crisis observation and discovery, each of them has envisaged a different ideal society and reached contradictory responses. At the end, the synchronic notion of both thinkers on the phenomenon of underdevelopment has been emphasized and their ideas for change have been compared.
