دلالت‌هاي تربيتي رابطه نفس و بدن از ديدگاه ملاصدرا و دكارت

Educational Implication of the Relationship between Soul and Body in Descartes and Mulla Sadra’s View

موضوع رابطه نفس و بدن قدمتي به‌اندازه تاريخ فلسفه دارد كه امروزه در پرتو نگاه‌هاي فيزيكاليستي در غرب به مسيله بدن و ذهن تقليل پيدا كرده و يكي از مسايل موثر در حوزه‌هاي مختلف تعليم و تربيت است. اين مقاله، با بهره‌گيري از روش تحليلي ديدگاه دو انديشمند مسلمان و غربي، يعني ملاصدرا و دكارت، را درباره اين موضوع و دلالت‌هاي تربيتي آن بررسي كرده است. روش تحقيق اين مقاله تحليلي است. انتخاب اين دو دانشمند به دليل تاثيرگذاري فوق‌العاده آنها در جريان‌هاي فكري پس از خود به‌ويژه در موضوع رابطه نفس و بدن است. نظريه دكارت با تاكيد بر تمايز نفس و بدن، رابطه آنها را به معضلي حل‌نشده تبديل كرده و راه را براي رويكردهاي افراطي ايد‌ياليسم و فيزيكاليسم در غرب گشوده است. ملاصدرا نيز با ارايه تبيين فلسفي يگانه‌انگارانه نفس و بدن، به‌عنوان راه‌حل تباين نفس و بدن تاثير فراواني در انديشمندان پس از خود برجاي گذاشته است. برخي از دلالت‌هاي مهم تربيتي اتحاد وجودي نفس و بدن، جسمانيهالحدوث بودن نفس، حركت جوهري و اتحاد قواي آن عبارت است از: يادگيري مادام‌العمر، ارتقاي اهداف تربيتي، در‌هم‌‌تنيدگي ابعاد تربيت، توجه هم‌زمان به نيازهاي جسمي و روحي، تنوع روش‌هاي آموزشي، تاكيد بر فضاي تربيتي، نقش الگويي مربي و تفاوت‌هاي فردي در برنامه تربيتي.

The relationship between body and soul has a history as old as the history of philosophy, an issue that has reduced, in the light of todayʹs physicalistic views in the West, to the relationship between body and mind. It is one of the issues affecting education in various fields. The present article focuses on the views of the two Western and Muslim thinkers, i.e. Descartes and Mulla Sadra, on the topic and its educational implications. The research method in this study is analytical. These two thinkers have been chosen because of their extraordinary influence on their later intellectual currents, especially in the relationship between soul and body. Descartesʹ theory, with its emphasis on the distinction between body and soul, has turned their relationship into an insoluble problem, paving the ground for extreme approaches of idealism and physicalism in the West. Since Mulla Sadra has provided a philosophical explanation for the unity of soul and body as a solution for this problem, he has had a great impact on later thinkers. The important educational implications of the unity of soul and body, physical origination of the soul, essential movement, and the unity of soul’s faculties are as follows: lifetime learning, promotion of educational goals, mutual relationship of the dimensions of education, simultaneous attention to physical and spiritual needs, variety of teaching methods, emphasis on the educational environment, the modeling role of the educator, and the individual differences in the educational programs.