بررسي خصوصيات رويشي و زايشي زعفران (Crocus sativus L.) تحت تأثير كاربرد سطوح مختلف ورمي‌كمپوست زباله شهري در سال دوم آزمايش

Evaluation of different levels of municipal waste vermicompost on the vegetative and reproductive characteristics of Saffron (Crocus sativus L.) in the second year of the experiment

زعفران (Crocus sativus L.) یكی از مهمترین و گرانبهاترین گیاهان دارویی در جهان می‌باشد. این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف ورمی‌كمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران در سال‌های 95-1394 در قالب طرح بلوك‏های كامل تصادفی در دانشكده كشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح ورمی‌كمپوست زباله شهری (صفر، 5، 10، 15 تن در هكتار) با سه تكرار بود. براساس نتایج بدست آمده، تیمارهای كودی بر ویژگی‌های زایشی زعفران در سال دوم تأثیر معنی‌داری داشت، به‌طوری كه بیشترین عملكرد تر گل (22.55 گرم در مترمربع) از تیمار 10 تن ورمی‌كمپوست زباله شهری بدست آمد. بیشترین عملكرد كلاله خشك شده، 1.10 گرم در مترمربع از تیمار 5 تن ورمی‌كمپوست در هكتار بدست آمد. میانگین بیشترین تعداد برگ (8.6 برگ در بوته)، میانگین وزن تر (0.33 گرم) و خشك (0.099 گرم) برگ از تیمار 15 تن در هكتار ورمی‌كمپوست زباله شهری و بیشترین طول برگ از تیمار 10 تن در هكتار با میانگین 249 میلی‌متر بدست آمد. كود آلی ورمی‌كمپوست زباله شهری توانست اثر معنی‌داری بر میزان كلروفیل a، كلروفیل كل و میزان سبزینگی بگذارد، به‌طوری كه سطح 10 تن در هكتار ورمی‌كمپوست زباله شهری بیشترین كمك را به بهبود رنگیزه‌های فتوسنتزی داشته است. از ویژگی‌های بنه زعفران هم می‌توان به تعداد بنه دختری، وزن تر و خشك بنه دختری و تعداد جوانه بنه دختری اشاره كرد كه تحت تأثیر تیمار ورمی‌كمپوست قرار گرفته است. بیشترین تعداد بنه دختری از تیمار 10 تن در هكتار ورمی‌كمپوست بدست آمد. در این آزمایش تیمار 5 تن در هكتار ورمی‌كمپوست توانست بیشترین تأثیر را روی وزن تر و خشك بنه دختری بگذارد. همچنین این تیمار توانست بیشترین جوانه بنه دختری را به تعداد 11.33 عدد در مقابل تیمار شاهد (عدم كاربرد كود) به تعداد 5 جوانه ایجاد كند. در كل، نتایج بیانگر تأثیر مثبت ورمی‌كمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران بود.

Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most important and precious medicinal plants in the world. In order to investigate the effects of different of municipal waste vermicompost on vegetative and reproductive characteristics of leaf and corm of saffron, an experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station, University of Birjand during the growing season of 2015. The treatments included four levels of municipal waste vermicompost (0, 5, 10 and 15 t.ha-1). Results showed that municipal waste vermicompost in the second year improved the reproductive characteristics so that the highest flower yield was obtained from 10 t.ha-1 municipal waste vermicompost (22.5g.m-2) and the highest dry stigma yield was obtained from 5 t.ha-1 municipal waste vermicompost (0.44g.m-2). The highest average leaf number (8.36), average fresh weight and dry weight of leaf (0.33 and 0.099 g, respectively) were obtained in plants treated with 15 t.ha-1 municipal waste vermicompost and the highest leaf length (249.3 mm) was obtained at 10 t.ha-1. Application of this organic fertilizer could have a significant effect on chlorophyll a and total chlorophyll content and SPAD. The highest photosynthetic pigments were obtained from application of 10 t.ha-1 municipal waste vermicompost. The characteristics of the corm including the number of cormel, fresh and dry weight of cormel and number of cormel buds were affected by municipal waste vermicompost treatment. The highest number of cormel was obtained from plants treated with 10 t.ha-1. Also results showed that treatment of 5 t.ha-1 of municipal waste vermicompost had the greatest effect on fresh and dry weight of cormel. This treatment improved the number of cormel (33/1) as compared with control (5). Thus, results showed that municipal waste vermicompost had strong impact on vegetative and reproductive characteristics of saffron.