نگاهي آماري و تحليلي به دلايل ايجاد و محورهاي پارادوكس (متناقض نما) در ديوان حافظ

Statistical and Analytical Analysis to Reasons of Creation and Axes of Paradox in Hifiz Poems

حافظ تمام هنرش در اسلوب است و در مركز اسلوب حافظ، نوعي بيان نقيضـي و پارادوكسـي وجـود دارد. ساختار شعر حافظ در تحليل نهايي، يك ساختار متضاد و متناقض نما (پارادوكس) است. مفاهيم متضاد در جامه لغات و تركيبات و عبارات متضاد رخ مي نمايد. استراتژي او براي بيان اين رفتار ذهني و زباني، عمدتاً طنز و ايهام است. با بررسي دلايل و عوامل ايجاد پارادوكس مي توان به اين نتيجه رسيد كه دلايل ذيل سبب ايجاد پارادوكس در ديوان حافظ است: 1. توصيف انسان در مقام برزخي يا اراده معطوف به آزادي؛ 2. نهادهاي اجتماعي، سياسي و ديني (شامل: سياسيون، متشرعان، اهل تصوف)؛ 3. بوطيقاي بلاغي ويژه حافظ؛ 4. عشق. در پژوهش حاضر بعد از تعريف مختصري از پارادوكس، به دلايل ايجاد پارادوكس و محورهاي آن در ديوان حافظ پرداخته و در پايان تعداد 225 مورد از ابيات معرفي يا تشريح شده است. مطالعه حاضر با ذكر نمونه هايي نشان داده است كه توجه به پارادوكس مي تواند نقش بسيار مهمي در تصحيح ديوان حافظ داشته باشد.

All art of the Hafiz is in his style. in the style of Hafez, there is kind of controversial expression and paradox. The structure of his poems in the final analysis, is a contradictory structure and paradoxical. Contrasting concepts and combinations takes place of words and phrases in the opposite. A strategy to express the mental behavior and language is mainly irony and ambiguity. By examining the reasons and causes of the paradox can be concluded that the following reasons is the cause paradoxes in hafiz poems. 1. Describes the man; 2. social and political and religious organization; 3. Special rhetoric; 4. Love. Some other reasons such as pray, fast an atc. In this study, after a brief definition of the paradoxes have discussed in reasons of the paradox in hafiz poems. Paradox has an important role in the correction of his poems that we try to show its effect by clear exampls.