نظري بر مباني فلسفي ربط: ثابت، سيال، يا هردو: ارزيابي ربط در نظام‌هاي بازيابي اطلاعات برمبناي ديالكتيك افلاطوني

A look at the philosophical foundations of relevance: stable, fluid, or both: Appraising relevance in information retrieval systems based on Platonic dialectic

هدف: تحلیل دو رویكرد نظام‌گرایی و كاربرگرایی در نظام‌های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط از منظر بنیان‌های معرفت‌شناختی و ارائه رویكردی تركیبی مبتنی‌‌‌‌بر دیالكتیك افلاطونی.روش‌‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای نظری است كه با نگاهی انتقادی دو رویكرد نظام‌گرایی و كاربرگرایی در نظام‌های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط را تحلیل كرده و با توجه به نقاط قوت و ضعف احتمالی آن، روشی به‌نسبت جامع مبتنی‌بر دیالكتیك افلاطونی پیشنهاد داده است.یافته‌ها: به‌لحاظ معرفت‌شناختی، رویكرد نظام‌گرایی ریشه در فلسفه ثبات پارمنیدسی و رویكرد كاربرگرایی ریشه در فلسفه سیلان هراكلیتوسی دارد. تغییر در نیاز اطلاعاتی، شیوه دیدن جهان، و تغییر در فرایند قضاوت ربط را می‌توان با استفاده از نظریه سیلان هراكلیتوسی؛ همچنین تغییر قضاوت ربط درباره مدركی واحد را در زمان‌های مختلف می‌توان با ثبات پارمنیدسی توضیح داد. برای پیروزشدن بر كاستی‌های این دو رویكرد در ارزیابی ربط مدارك بازیابی‌شده، به‌كارگیری روش دیالكتیكی افلاطونی می‌تواند روشی جایگزین باشد.نتیجه‌گیری: دیالكتیكی افلاطونی روش مركب استقرایی – قیاسی است كه در آن همه اجزای بازیابی اطلاعات در تمام مراحل جستجو به‌صورت یك كل دیده می‌شود كه همه اجزای آن در عمل، در تعامل با یكدیگرند؛ بنابراین می‌تواند رویكردی مناسب برای ارزیابی "ربط" در نظام‌‌های بازیابی اطلاعات باشد.

Purpose: The aim is to analyze two approaches of system-oriented and user-oriented in information retrieval systems and to appraise relevance from an epistemological basis and to present a composed approach based on Platonic dialectic. Methodology: This is a theoretical study that critically analyzes the approaches of system-oriented and user-oriented in information retrieval systems and relevancy evaluation, and, given its strengths and weaknesses, has proposed a relatively comprehensive method based on Platonic dialectics. Findings: Epistemologically, the system-oriented approach is rooted in the Parmenidesʹ philosophy of stability and the user-oriented approach in Heraclitusʹ flux philosophy. The change in the information needs and the way of observing the world, and the change in the judgment process of relevance can be explained by the use of Heraclitusʹ flux theory; also, the change in the judgments of relevance to single document over different times can be explained by Parmenidesʹ stability. To overcome the deficiencies of these two approaches in assessing the relevance of the retrieved documents, the use of Platonic dialectical method can be an alternative. Conclusion: Platonic dialectical method is a deductive-inductive composed method in which all components of information retrieval are seen in all stages of the search as a whole whose components are in action and in interaction with each other; thus, one can provide an appropriate approach to assess "relevance" in Information retrieval systems.