تعيين اثر عمق و شوري آب زيرزميني بر سهم آن در تأمين نياز آبي و رشد نهال‌هاي خرما با كاربرد مالچ

Determine the effect of groundwater depth and salinity on its contribution to the water requirment and the growth of palm seedlings with the use of mulch

سطح ايستابي شور كم‌عمق و كاهش كمي و كيفي آب‌هاي شيرين، از مسائل مهم بخش آ ب‌ وخاك در برخي از دشت­هاي مهم كشور به شمار مي­ آيد. از همين رو، سهم آب زيرزميني در تأمين بخشي از آب مصرفي گياه نيز مي‌تواند بسيار حائز اهميت باشد. هدف اين بررسي دستيابي به مدل سهم آب زيرزميني شور در تأمين آب موردنياز نهال‌هاي خرما است. براي دستيابي به اين هدف، آزمايش‌هايي با طرح كرت‌هاي دو بار خردشده در پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي شامل شوري آب زيرزميني (dS/m4> ، 8 و 12)، عمق آب زيرزميني (cm60 و 90) و دو سطح مالچ (خاك­پوش)(مالچ برگ خردشده خرما و بدون مالچ) با سه تكرار به مدت 15 ماه اجرا شد. داده‌هاي جمع‌آوري شده با توجه به طرح آزمايشي، تجزيه‌ و تحليل شد. نتايج حاكي از معني‌دار بودن اثر مالچ (در سطح يك درصد) بر سهم آب زيرزميني در تأمين نياز آبي گياه بود. در واقع، در تيمارهاي داراي مالچ به دليل حفظ رطوبت در خاك و نياز كمتر به آب، سهم آب زيرزميني نيز كمتر شد. اثر هم­زمان شوري و عمق آب زيرزميني بر ميزان سهم آب زيرزميني در سطح پنج درصد معني‌دار نبود. براي برآورد سهم آب زيرزميني با توجه به هر سه اين عوامل، 11 مدل رياضي موردبررسي قرار گرفت. بهترين مدل، رگرسيون خطي چند متغيره با 6/0=r2 و معني‌داري در سطح پنج درصد به‌دست آمد. با توجه به تأثير هم­زمان شوري و عمق آب زيرزميني در سطح احتمال بالاي 90 درصد، امكان دستيابي به مدل دقيق­تر با استفاده از عامل جديدي كه ناشي از ضرب اين دو فاكتور بود، بررسي شد. مدل درجه سه با عامل جديد (ضرب شوري و عمق آب زيرزميني)، بهترين مدل براي دو حالت بدون مالچ و با مالچ به ­ترتيب با 0/76 = r2 و 94/0=r2 بود.

Shallow saline water table accompanied by the reduction of the quality and quantity of freshwater, is an important issues of the soil and water problems in some important plains of the world. On the other hand, groundwater contribution to crop water demand may be helpful. The objectives of followed in this study was to find out some proper model of groundwater contribution to supply parts of water needs of palm seedlings. To follow the goal, experiments were performed in three replicated split-split–plot designs inclusive of 3 levels of groundwater salinity (<4, 8 and 12 dS/m), groundwater depth (60 and 90 cm) and two levels of soil surface cover (mulching with cut leaves of date palm vs non mulch application). The data were analyzed and investigated using software MSTATC (V.2), Excel 2007 and SPSS.19. Results indicated the effect of mulch on groundwater contribution very significant (1%). In fact, in treatments with mulch to preserve moisture in the soil to need less water, underground water contribution was also lower. The effect of groundwater salinity and depth on groundwater contribution was not significant at a level of 5 %. To estimate the contribution of groundwater with regard to all the three factors, 11 mathematical models were established and studied. The most suitable regression while using the 3 factors was multivariate linear regression with r2=0.6 and significance of 0.05. Due to the interaction of salinity and groundwater at levels above 90 percent, the possibility of achieving some more accurate models was investigated, using a new factor that results from a multiplication of these two factors. The cubic model (using new factors), was the most appropriate model for the two cases y with no mulch vs mulch use with r2=0.76 and r2=0.94, respectively.