مطالعه اثر كاربرد زئوليت بر تعديل تنش كم آبياري و بهبود كاركردهاي گياه شاهدانه

Study the effect of zeolite on mitigation of deficit irrigation stress and improve functions of hemp plant

يكي از راهكارهاي مقابله با تنش خشكي، استفاده از گياهان زراعي متحمل همراه با كاربرد مواد نگهدارنده آب در خاك مانند زئوليت مي باشد. شاهدانه از گياهان دانه روغني و دارويي است. به منظور بررسي نقش زئوليت در تعديل تنش كم آبياري و بهبود كاركردها و شاخص هاي رشدي شاهدانه، آزمايشي در تابستان 1393 به صورت كرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در دانشگاه شهركرد اجرا شد. عامل اصلي رژيم آبياري در چهار سطح (تامين 40، 60، 80 و 100 درصد نياز آبي) و عامل فرعي زئوليت در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هكتار) بود. نتايج نشان داد از نظر روند تغييرات شاخص سطح برگ (LAI)، دوام سطح برگ (LAD)، دوام زيست توده (BMD)، سرعت رشد محصول (CGR) و سرعت جذب خالص (NAR) در بين سطوح زئوليت و رژيم هاي آبياري تفاوت وجود داشت. افزايش ميزان آب آبياري به دليل حضور زئوليت در خاك اطراف ريشه، باعث افزايش شيب رشد در ويژگيهاي LAI، LAD، BMD وCGR و همچنين شاخص كلروفيل برگ شد. به طور كلي، زئوليت موجب تخفيف زيان ناشي از كمبود آب در صفات مورد بررسي گرديد. از اينرو، با توجه به نقش زئوليت در ايجاد شرايط لازم جهت رشد بهتر شاهدانه، كاربرد مقدار 10 تن زئوليت در هكتار بويژه در شرايط تنش شديد مفيد به نظر ميرسد.

One of ways to cope the drought stress is using tolerant plant and water preservative materials in the soil such as zeolite. Hemp is one of drug and oilseed plants.To evaluate the effect of zeolite in the modulation of deficit irrigation stress and improve the function and growth indices of Hemp, an experiment was conducted as split plot in a randomized completely block design with three replications at the research farm of Shahrekord university in 2014. The main factor including deficit irrigation stress in four levels (provide of 40, 60, 80 and 100% of water requirement) and the subplot was zeolite in three levels (0, 5 and 10 t/ha). The results showed that there was a difference in terms of trend of the Leaf Area Index (LAI), Leaf Area Duration (LAD), Biomass Duration (BMD), Crop Growth Rate (CGR) and Net Assimilation Rate (NAR) between levels of zeolite and irrigation regimes. Increasing the amount of irrigation water due to the presence of zeolite in the rhizosphere, increased the characteristics of LAI, LAD, BMD, CGR, and chlorophyll content (SPAD) on studied traits. Thus, according to zeolite role in setting the necessary conditions for the better growth of hemp, it seems that the use of 10 t.ha-1 zeolite is useful particularly in conditions of severe stress.