تحليل عوامل مؤثر بر كيفيت مكانيِ نواحي روستايي (مطالعه موردي: بخش مركزي شهرستان نيكشهر)

Investigating the effect factors on the quality of place in rural areas (Case study: the Central Part of Nikshahr Township)

نواحي روستايي به عنوان مكان­هاي جغرافيايي، تحت شرايط نظام طبيعي و انساني خود از تغييرات دروني و بيروني فراواني در طول زمان متأثرند، كه در نتيجه آن، فضاهاي زندگي متنوعي با كيفيت­ هاي متفاوت زندگي و رفاه اجتماعي شكل يافته است. اين مسأله تحت تأثير عوامل متعددي در ابعاد مكاني- فضايي، اقتصادي، اجتماعي است. از اين رو پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل مؤثر بر كيفيت مكاني نواحي روستايي يكي از محروم­ ترين مناطق كشور (شهرستان نيكشهر)، انجام گرفته است. عوامل مورد بررسي عبارتند از: عوامل مكاني- فضايي (شكل استقرار، موقعيت ارتباطي، نوع راه ارتباطي، فاصله)، اقتصادي (نرخ اشتغال، متوسط مالكيت زمين كشاورزي و دام) و اجتماعي (ميزان جمعيت، نرخ سواد، نسبت مهاجرت، كيفيت مسكن، نسبت امكانات عمومي). روش تحقيق توصيفي - تحليلي است و جامعه آماري كليه روستاهاي بخش مركزي شهرستان نيكشهر هستند كه مشتمل بر 143 سكونتگاه روستايي و 45228 تن جمعيت (10762 خانوار) است. در اين ميان 20 سكونتگاه و 305 سرپرست خانوار ساكن در آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. براي گردآوري داده­ها از روش كتابخانه­اي و پرسشنامه استفاده شده است. داده­ ها به كمك روش­هاي آماري در محيط SPSS پردازش و تحليل شد. نتايج پژوهش حاكي از سطح پايين كيفيت مكاني نواحي روستايي در ساير شاخص ­ها (به استثناي شاخص امنيت) و نيز وجود تفاوت معنادار بين سطح كيفيت مكاني با عوامل مكاني- فضايي، اقتصادي (به جز شاخص مالكيت دام)، اجتماعي (به استثناي شاخص نسبت مهاجرت) است.

Rural areas as geographical locations affected a lot of over time under the terms of natural and human systems, internal and external changes, as a result is formed a variety of living spaces with different quality of life and social welfare. This issue influenced by several factors in terms of spatial, economic, social. Hence, this study was conducted aimed to investigate the factors affecting the quality of place in rural areas, one of the most deprived areas of the country (Nikshahr Township). Factors examined include spatial (deployment form, connection position, connection way, distance), economic (employment rates, average of agricultural land and livestock ownership) and social factors (population size, literacy rates, migration rates, housing quality, rate the public facilities). Research method is descriptive - analysis and population are of all rural areas of the central part Nikshahr Township that includes 143 rural settlements and a population of 45,228 people (10,762 households). In the meantime were selected the 20 settlements and 305 households living in them as sample. For data collection were used from library and questionnaires. Data by statistical methods processed and analyzed in SPSS. Research results indicated a low level of quality of place in rural areas in other indicators (with the exception of security) and significant differences between quality of place level with spatial factors, economic factors (exception livestock ownership) and social factors (immigration rats).