مدل سازي آسيب پذيري ساختماني شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرايند تحليل سلسله مراتبي در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي

Modeling of Urban Building Vulnerability in Earthquake against Using Analytical Hierarchy Process (AHP) and GIS A case study: historic fabric of the city of Kashan

با توجّه به رشد جمعيّت و افزايش شهرنشيني، وقوع حوادث طبيعي مثل زلزله مي تواند خسارات و تلفات سنگيني را ايجاد نموده و توسعة شهر ها و كشورها را دچار وقفه نمايد. ضرورت كاهش آسيب پذيري شهرها در برابر اين پديده، به عنوان يكي از اهداف اصلي برنامه ريزي كالبدي، برنامه ريزي شهري و طراحي شهري محسوب مي گردد. در اين راستا اوّلين گام شناسايي ميزان آسيب پذيري اجزا و عناصر شهري و تحليل ارزيابي آن با استفاده از مدل هاي موجود در اين زمينه مي باشد كه بتوان مناطق و بافت هاي آسيب پذير شهري را با استفاده از مدل ها مورد شناسايي قرار داده و با ريز پهنه بندي اين مناطق به ارائة راهكارهاي علمي و عملي در ارتباط با كاهش اثرات زلزله پرداخت. با توجّه به اهميّت موضوع پهنه بندي خطر لرزه خيزي و ارزيابي آسيب پذيري شهرها در برابر زلزله در مباحث مربوط به جغرافيا و برنامه ريزي شهري، در اين تحقيق سعي شده تا با بكارگيري روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) برآورد مناسبي از آسيب پذيري شهرها در برابر زلزله با استفاده از داده هاي مكاني و توصيفي اجزا و عناصر اصلي و رفتاري ساختماني و تعيين تأثير هركدام از معيارهاي به كار رفته در ميزان آسيب پذيري ارائه شود. هم چنين با استفاده از امكانات تحليلي و نمايشي سيستم اطّلاعات جغرافيايي (GIS) به مدل سازي و ريزپهنه بندي آسيب وارده به ساختمان ها در هنگام وقوع زلزله در شهر كاشان پرداخته شده است. نتايج حاصله از اين مقاله نشان مي دهد كه بافت تاريخي شهر كاشان به دليل فرسودگي و استفاده از مصالح كم دوام در ساخت و ساز و نيز عمر بالاي ساختمان ها از آسيب پذيري بسيار بالايي برخوردار مي باشد.

Rapid assessment of the damaged buildings in a disastrous event is a drastic measure to be taken in order to allocate shelter to unsheltered people as quick as possible. Natural disaster as earthquake may cause considerable losses to the cities and prevent development processes. Urban planning as well as city designing projects aims to decrease vulnerability of buildings against earthquake. In this direction, the first step is to recognize and analyze the rate of damages exerted to every urban element using proper models. Spatial data along with attributes of building elements and their behaviors against earthquake shocks has been employed using Analytical Hierarchy Process (AHP) to evaluate the vulnerability of the city against earthquake shocks. Also the weight of every criterion in building destruction has been determined through this method using GIS analysis. The results of this paper show that historic fabric of the city of Kashan is very high Vulnerability due to exhaustion and the use of less durable materials in construction and old buildings.