بررسي روابط بين خشكسالي هواشناسي و متغيرهاي خورشيدي در برخي از ايستگاه هاي همديدي ايران

The relationship between drought and solar variables in some synoptic stations of Iran

خشكسالي پديدهاي طبيعي است كه مي تواند خسارات قابل توجهي به بشر و سازه هاي طبيعي وارد آورد. رخداد اين پديده را با اطمينان كامل نمي توان پيش بيني نمود. هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي امكان ارائه و توسعه مفهوم جديدي از خشكسالي اقليمي و ارزيابي ويژگي هاي همه جانبه آن بر اساس متغيرهاي سه گانه هيدرومتئورولوژيكي و هواشناختي مرتبط با پديده خشكسالي، چون بارش تشعشع خورشيدي و تداوم ساعات آفتابي در مقياس ماهانه و حتي كمتر از آن در برخي از ايستگاه هاي ايران كه تابش خورشيدي و هم تعداد ساعات آفتابي در آنها اندازه گيري و ثبت شده، مي باشد. اين پژوهش با استفاده از داده هاي هواشناختي 20 ايستگاه سينوپتيك ايران كه در آن تابش خورشيدي ثبت گرديده، در دوره آماري 2010-1970 انجام شد. ابتدا با استفاده از نرم افزار 17 Minitab ايستگاه هاي مورد مطالعه براساس شاخص خشكسالي بارش استاندارد در مقياس ماهانه (SMP)، تابش خورشيدي (SSI) و تعداد ساعات آفتابي (SSD) خوشه بندي و از هر خوشه يك ايستگاه همديدي به عنوان نمونه انتخاب شد و جهت بررسي رابطه بين خشكسالي و متغيرهاي خورشيدي، نقشه منحني هاي هم ارزش بارش استاندارد شده ترسيم و سپس متغير هاي معادله آنگستروم چون تابش خورشيدي و ساعات آفتابي به عنوان متغيرهاي مرجع رسم گرديد. نتايج نشان داد كه ايستگاههاي مورد مطالعه را مي توان براساس شاخص خشكسالي بارش استاندارد شده و متغيرهاي خورشيدي به هشت خوشهي متفاوت تقسيم بندي نمود. ضريب تعيين معادله ي آنگستروم در ايستگاه هاي بجنورد، رامسر و شيراز به ترتيب 0/038، 0/067 و 0/36 محاسبه براي بقيه ايستگاه ها 062-96/. بدست آمد. بطور ميانگين در دوره آماري، دوره خشكسالي در اكثر ايستگاه هاي فوق از اواخر ماه مي (ارديبهشت) شروع شده و شامل ماههاي ژون، ژولاي، سپتامبر و اكتبر است و بعضا تا اواخر نوامبر ادامه يافته و در همين دوره بيشترين مقادير ساعات آفتابي و تابش خورشيدي نيز ثبت شده است.

Drought is natural phenomenon’s which can damage were and has a significant loss to human and natural structures. The occurrence of this phenomenon cannot be predicted with complete certainty. The main objective of this study is clustering of drought tradition stations and assessment Climate drought based on the triangular relationship between drought and Hydrometeorology and meteorology variables Such as rainfall, solar radiation and sunshine hours. In this study, using data from meteorological synoptic stations in Iran where twenty solar radiations were recorded, was conducted in the period 1970-2010.The stations studied using Minitab17 software based on the standardized precipitation index solar radiation and sunshine duration, Clustering, Standardized monthly precipitation and from each cluster a station were selected and to examine the relationship between drought and solar variables, and to examine the relationship between drought and solar variables the standardized precipitation same value curves map was drawn and then Angstrom equation variables such as solar radiation and sunshine duration as reference variables was drawn. The results showed solar variables divided into eight different Clusters in all studied stations coefficient of Angstrom equation 0.62-0.96 determinate except Bojnoord, Ramsar and Shiraz are 0.038, 0.067 and 0.36, respectively. The statistical mean period shows most station that started in March and continues in June, July, September, and October and continues in the late of November. In this period, the most sunshine hours and sun radiation are recorded.