مكان يابي بهينه محل اسكان موقت پس از زلزله (مطالعه موردي: شهر مهاباد)

(Optimal Site Selection for Temporary Housing after Earthquakes (Case study: Mahabad city

يكي از مهمترين چالش هاي پيش رو در مديريت بحران پس از زلزله، موضوع اسكان موقت حادثه ديدگان است. در اين بين، تعيين مكان بهينه براي اسكان موقت پيش از وقوع بحران، از اساسي ترين نيازهاي امروز شهرهاي كشور است. علي رغم تحقيقات متعدد صورت گرفته، تاكنون تحقيق جامعي در زمينه مكان يابي بهينه محل اسكان موقت پس از زلزله از ديدگاه مديريت بحران در نواحي شهري و براساس مجموعه اي جامع از همه معيارهاي موثر صورت نگرفته است. تحقيق حاضر براي پاسخ گويي به اين نياز انجام شده و در آن در گام نخست، مهمترين عوامل موثر در انتخاب مكان بهينه براي اسكان موقت پس از زلزله در مناطق شهري در قالب 4 شاخص مهم ژئوتكنيكي، شهرسازي، دوري از تاسيسات خطرزا و دسترسي به تاسيسات حياتي بررسي و به كمك روش تحليل سلسله مراتبي(AHP) ارزش گذاري و اولويت بندي شده است. در ادامه، با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) و تعريف معيارهاي مورد نظر اين شاخص ها به صورت لايه هاي اطلاعاني در محيط GIS، اطلاعات حاصل تركيب و تحليل شده است. در نهايت مكان بهينه براي اسكان موقت براي شهر مهاباد با توجه به معيارهاي مديريت بحران شهري مشخص شده است. مطابق نتايج تحقيق، شاخص هاي دسترسي به تاسيسات حياتي و دوري از تاسيسات خطرزا و معيارهاي آنها از اهميت بيشتري در مكان يابي بهينه براي اسكان موقت آسيب ديدگان برخوردارند. همچنين نتايج تحقيق نشان دهنده عدم توزيع مناسب فضاهاي مورد نظر در سطح شهر و كمبود فضاهاي باز كافي از جمله پارك ها و فضاهاي باز شهري جهت استقرار آسيب ديدگان زلزله در سطح شهر مهاباد است.

One of the most important challenges in disaster management is site selection for temporary housing to be used by the people affected by disasters. Despite numerous studies in literature, the number of parameters considered in several studies on one hand and failure to provide a comprehensive and applicable method including all effective parameters studied in previous studies on the other hand, providing a comprehensive study to select an optimal place for optimal site selection for temporary housing before the disaster happened is necessary for all cities of Iran. Geographic Information System (GIS) and Analytic Hierarchy Process (AHP) are useful tools for this purpose. In this research, in an integrated study, the most important parameters in optimal site selection for temporary housing after earthquakes in urban areas has been considered in 4 indexes including geotechnical, urban planning, distance to dangerous facilities and distance to needed facilities. These four indexes with their parameters have been weighted using AHP. Then in GIS environment, the possible places for temporary housing are ranked and determined in terms of priority. According to the results, the best place for temporary housing has been presented for Mahabad city in West-Azarbayjan province. The results indicated that indices of distance to dangerous facilities and distance to needed facilities are more important than the other indices in the optimal location for temporary housing after earthquakes. In addition, a lack of proper distribution of the open spaces and lack of adequate open spaces such as parks in the Mahabad city are challenging.