تحليل همديد منشاء بارش هاي بيش از 20 ميليمتر جهت اعلام هشدار وقوع سيلاب در استان سيستان و بلوچستان

Synoptic analysis of extreme rainfall over 20 mm precipitation for flood warning in Sistan and Baluchestan

بارش يكي از مهمترين پديده هاي آب و هوايي و يكي از مهمترين عوامل ايجاد رواناب مي باشد كه نقش بارزي در برنامه ريزي و مديريت منابع آب و مخاطرات ناشي از سيلاب دارد. بارشهاي حدي پتانسيل ايجاد سيلاب را دارند. در اين تحقيق با بررسي و شناخت استان به لحاظ بارش، فيزيوگرافي، توپوگرافي و ژئومرفولوژي آستانه حدي كه توانايي ايجاد رخداد سيلاب داشته باشد انتخاب و سپس با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي، نرم افزارهاي ArcMap و Excel و دادههاي روزانه بارش طي دوره آماري 25 ساله از سال 1990 تا 2014 ايستگاه هاي سينوپتيك، اقليم شناسي و باران سنجي استان سيستان و بلوچستان، تعداد 72 رخداد بارش 24 ساعته در آستانه حدي 20 ميلي متر و بالاتر (بيشينه بارش 24 ساعته اتفاق افتاده در ايستگاه ها) پهنه بندي شد. بررسي نقشه پهنه بندي نشان مي دهد كه بيشترين تاثير بارش در اين آستانه حدي در نواحي ساحلي و جنوبي استان مي باشد. نظر به اينكه 80 درصد بارشهاي 20 ميلي متر و بالاتر در پاييز و زمستان رخ داده است، به تحليل كمي سامانه هاي فصول سرد سال (37 رخداد) پرداخته شد. تحليل سينوپتيك نقشه هاي همديد، وزش رطوبتي ترازهاي 500 و 700 ه. پ. (هكتو پاسگال)، متوسط روزانه فشار سطح دريا، ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 ه. پ. و نقشه هاي امگا (صعود قائم هوا) در تراز دريا و 500 ه. پ. انجام و الگوي كلي سامانه هاي غربي كه منشاء بارش هاي جدي 20 ميليمتر و بالاتر در استان سيستان و بلوچستان در دوره سرد سال است، رسم شد. با توجه به اينكه بارش هاي حدي زمينه ساز وقوع سيلاب مي باشند، با بررسي عوامل ايجاد بارش هاي حدي مي توان وقوع سيلاب را سريعتر پيش بيني نمود و با اعلام هشدار از ريسك سيلاب ها كاسته مي شود.

Precipitation is one of the most important climatic phenomena. Understanding the spatial and time distribution of precipitation has a significant role in the planning and management of water resources and flood risks. In this study, daily precipitation data from synoptic, climatology and rain-gauge stations of Sistan and Baluchestan during 25 year period (1990 – 2014) are collected. The numbers of 24 hours precipitation with extreme rainfall of 20 millimeters or more at stations evaluated and by using of Statistical software are investigated. Then zoning map for extreme rainfall of 20 mm by GIS was obtained. Assessing of zoning map showed that the most effect of extreme rainfall has happened in coastal areas and southern province. Time distribution of extreme rainfall showed that 80 percent of extreme rainfalls have happened in cold seasons (autumn and winter). Hence, Synoptic conditions of western systems are assessed. Applying synoptic analysis of different maps such as humidity levels of 500 and 700 H.P., sea level pressure, 500 H.P. pressure and convective available potential energy maps, showed that enriching of precipitation systems by the Persian Gulf and Oman Sea in cold seasons are caused extreme rainfall of 20 mm in Sistan and Baluchestan Province.