جُستاري در ارزيابي اقدامات نوسازي بافتهاي فرسوده شهري ايران (در قياس با تجارب نوسازي جهاني) در راستاي توجه به اهداف توسعه پايدار

Evaluation of Renovation Measures for Urban Deteriorated Fabrics in Iran (in Comparison to Global Renovation Experiences) in Line with the Objectives of Sustainable Development

فرسودگي ساختمان­ها و محله ­ها در نابرابري ميان «خدمات عرضه شده توسط بافت و نياز امروز» نمود مي­ يابد. بافت­ هاي فرسوده شهري كه ساكنان بسياري را نيز در خود جاي داده است داراي شرايط بحراني مي­ باشند. بافت­ هاي فرسوده شهري در فرايند زماني شكل گرفته و امروزه در محاصره تكنولوژي عصر حاضر و توسعه شهري جديد گرفتار شده ­اند و از لحاظ ساختاري و عملكردي دچار كمبودهايي مي­ باشند كه نمي­ توانند جوابگوي نياز ساكنين خود باشند. آسيب­ پذيري خانه­ هاي بافت­ هاي فرسوده در برابر زلزله كاملا جدي است. زيرساخت­هاي بافت فرسوده از متوسط شهر بسيار كمتر است و فقر اقتصادي در بافت­ هاي فرسوده، توان مشاركت و نظارت مردم را سلب كرده است. در توسعه پايدار شهرها، توجه به بافت­ هاي فرسوده و نوسازي و بهسازي آنها بسيار قابل توجه مي‌باشد. هدف اصلي اين نوشتار بررسي توانمندسازي بافت­ هاي فرسوده مي ­باشد و در اين راستا ضمن مروري بر تعاريف فرسودگي از منظر علمي و حقوقي، نوسازي بافت­ هاي فرسوده به عنوان يكي از مؤلفه ­هاي قابل توجه در توسعه پايدار مورد بررسي قرار مي­ گيرد. لذا پس از مروري تاريخي بر نوسازي بافت ­هاي فرسوده جهاني، به بررسي آن در ايران پرداخته و ضمن آسيب­ شناسي آن در تاريخ كشور، به ارائه پيشنهادات اين امر در بافت­ هاي شهري امروز مي­ پردازد. اين تحقيق بر اساس نوع داده ­ها و متغيرها، تحقيقي كيفي است. روش تحقيق به صورت توصيفي- تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات به صورت ميداني- اسنادي مي‌باشد. متغير مستقل تحقيق با توجه به موضوع پژوهش، بافت­ هاي فرسوده شهري و متغير وابسته نيز نوسازي و بهسازي بافت­ هاي فرسوده است. در اين راستا توجه به مفهوم نوسازي و بهسازي بافت ­هاي فرسوده به عنوان ابزاري براي توسعه پايدار در نظر گرفته شده‌است. در مرحله بعد ضمن تحليل مطالعات صورت گرفته به ارائه مدل پيشنهادي در راستاي توجه به توسعه پايدار با استفاده از ابزار پيشنهادي (نوسازي) پرداخته مي‌شود. نتايج حاصل حاكي از اين است كه مشكلاتي در راستاي عدم تحقق نوسازي وجود دارد كه شايد بتوان آن را در سطوح ساختاري، نهادي، خردي كه از اهداف توسعه پايدار مي­ باشد، بررسي نمود.

Deteriorated of buildings and neighborhoods is characterized by inequality between "services supplied by the fabric and current needs”. Urban deteriorated fabrics which host many residents are facing a critical situation. Urban deteriorated fabrics have been formed overtime and they are now surrounded by new technology and new urban development. Besides, such areas suffer some structural and functional deficiencies and thus they can’t meet the needs of their residents. Vulnerability of houses in deteriorated fabrics to earthquake is quite serious. Infrastructures of urban blighted areas are much less developed than the other parts of the city on average, and economic poverty deteriorated fabrics does not allow people to participate in and monitor the development process. Paying attention to deteriorated fabrics and their renovation and regeneration is of high important for sustainable development of cities. The main objective of this study is to explore potential capabilities of urban deteriorated fabrics. Reviewing some definitions of deterioration from an academic and legal perspective, this study also investigate the renovation of deteriorated fabrics as one of the considerable components in sustainable development. After a historical review of the renovation of global deteriorated fabrics, the renovation and pathology of urban deteriorated fabrics in Iran are taken into account. This study is a qualitative research in terms of research variables and the data used to this end, a descriptive-analytical. The research method is employed and the data are collected through field-documentary techniques. The independent variable is urban deteriorated fabrics and the dependent variable is renovation/rehabilitation of deteriorated fabrics. In this light, renovation/rehabilitation of deteriorated fabrics is taken as a tool to achieve sustainable development. Furthermore, based on a review of the literature, a model is proposed to achieve sustainable development using the proposed measures (renovation). The results show that there are some problems that can account for the failure of renovation measures and they can be explored at structural, institutional, and rational levels as the goals of sustainable development.