پديد آورندگان :
لكزاشكور، قاسم دانشگاه گلستان , روشن، غلامرضا دانشگاه گلستان - گروه جغرافيا , شاهكويي، اسماعيل دانشگاه گلستان - گروه جغرافيا
كليدواژه :
استان گلستان , فاز مثبت و منفي , شاخص‌هاي پيوند از دور , منطقه بندي جغرافيايي , نوسان اقليمي
چكيده فارسي :
پديده خشكسالي يكي از مهم‌ترين بلاياي طبيعي است كه بسياري از كشورها را تحت تأثير خود قرار داده و باعث بروز بسياري مشكلات از جمله اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي شده است. عوامل مختلفي در رخداد خشكسالي (ترسالي) ها براي يك منطقه تأثيرگذار مي‌باشد. ازجمله اين عوامل مي‌توان به شاخص‌هاي اقليمي و پيوند از دوري اشاره نمود. بدين منظور در مطالعه‌ي حاضر از داده‌هاي بارش 39 ايستگاه باران‌سنجي و هواشناسي استان گلستان كه داراي آمار بلندمدت و پايه زماني مشترك 33 ساله (1982-2014) بودند، استفاده و رخداد خشكسالي/ترسالي‌هاي آن بر مبناي شاخص نمره Z بارش با الگوهاي پيوند از دور مورد واكاوي قرار گرفت. نتايج اين تحقيق نشان دادند كه براي ماه‌هاي آوريل با 5 درصد معناداري ايستگاه‌ها، مارس با 15 درصد، دسامبر با 31 درصد، مي با 41 و آگوست با 55 درصد ايستگاه‌هاي مطالعاتي، روند تغييرات شاخص نمره Z بارش، كاهشي و معنادار بوده به‌گونه‌اي كه اين شرايط گوياي تقويت و تشديد خشكسالي ها براي اين ماه‌ها و ايستگاه‌هاي استان مي‌باشد. همچنين ديگر يافته‌هاي تحقيق حاضر نشان دادند كه براي الگوهاي پيوند از دور نوسانات اطلس شمالي، الگوهاي قطبي، نوسانات چند دهه اخير اقيانوس اطلس، شاخص الگوي اطلس شرقي/ غرب روسيه،، نوسان درياي شمال و الگوي اسكانديناوي، فاز مثبت (منفي) آن‌ها باعث تقويت ترسالي‌ها (خشكسالي ها) گرديده است؛ اما براي الگوهاي نوسان قطب جنوب، الگوي اطلس شرقي و دماي سطح آب حاره‌اي اطلس شمالي، فاز مثبت (منفي) اين شاخص‌ها با رخداد خشك‌سالي‌ها (ترسالي‌ها) همراه بوده است. درنهايت يافته‌هاي اين تحقيق مي‌تواند گامي مؤثر در كنترل و مديريت منابع آبي استان بوده، به‌طوري‌كه با شناخت صحيح از رابطه بين الگوهاي پيوند از دور و بارش‌هاي استان گلستان مي‌توان، پيش‌بيني مناسبي از تغييرات بارشي فصل‌هاي آتي ارائه نمود تا بدين‌وسيله بتوان با شناخت مناسب از رخداد خشكسالي ها و ترسالي‌ها مديريت مناسب با رويكرد ريسك را مبذول نمود.
چكيده لاتين :
Drought is a natural disaster which has tremendouly affected many countries. It can create problems in the economic, social, political and cultural sections of a country. Different factors such as teleconnection and climate indicators can cause drought in a region. In the current study, precipitation data of 39 rain gauges and meteorological stations in the province of Golestan, which had long-term statistics with 33 common year (1982-2014), were used to detect drought and wet years using teleconnection indices and Z indicator. The findings indicated that in April with 5% significance of the stations, in March with 15%, in December with 31%, in May with 41%, and in August with 55% of sinficance of reseach statations, the process of change in the Z precipitation indicator of rainfall, was significantly decresing. This indicated that drought had incresed in the the studied months in the stations of the province. The results also showed that the positive (negative) phases of North Atlantic Oscillation, polar patterns, Atlantic Oscillation in the recent decades,EastAtlantic/Western Russiateleconnectionpattern, North Sea Oscillation, and Scandinavian pattern had strengthened wet years (droughts). While the positive (negative) phases of the Antarctic oscillation, the eastern Atlantic pattern, and the sea surface temperature of the tropical North Atlantic were associated with the drought (wet year) occurrence. The findings of the present study can be a step forward to help control and manage the water resources of the province. In fact, by the proper recognition of the relationship between teleconnection patterns and rainfall in the province of Golestan, a proper prediction of the rainfall variation in the coming seasons can be presented so that the risks of drought and wet years can be managed.
