سنجش تأثير هندسه شهري بر شرايط آسايش حرارتي بيروني در مقياس خرد اقليم؛ (مورد پژوهي: فضاي باز مجتمع مسكوني گلدشت شيراز)

Assessing the Impact of Urban Geometry on Outdoor Thermal Comfort in Microclimate Scale: A Case Study of the Open Space of Goldasht Residential Complex in Shiraz

از نكات قابل توجه در برنامه­ ريزي­ هاي منطقه ­اي و طراحي شهري، توجه به آسايش حرارتي عابران پياده در طراحي مجموعه­ هاي شهري است. شناخت رابطه­ بين متغيرهاي اقليمي مؤثر بر آسايش حرارتي و هندسه ساختار شهري ايجادشده در فضاهاي شهري، امكان ارائه راهكارهاي مناسب جهت افزايش كيفيت محيط‌ هاي باز را به وجود مي­آورد. يكي از اين عوامل كليدي بر آسايش حرارتي، دماي متوسط تابشي مي ­باشد، كه نسبت به بقيه عوامل اقليمي بيشترين تأثير بر آسايش حرارتي بيروني در فضاهاي باز شهري نيز دارد. از اين رو فرضيه پژوهش با تمركز بر " هندسه شهري و عوامل شكل دهنده­ ي آن (ضريب ديد آسمان، تناسبات دره شهري، جهت­ گيري) كه تأثير بسزايي در تعيين و ايجاد شرايط آسايش حرارتي بيروني در فضاي باز شهري دارد"، شكل گرفته ­است. در اين راستا، روش تحقيق به كار رفته در اين مقاله به لحاظ هدف از نوع تحقيقات كاربردي و به لحاظ روش­ شناسي روش تحقيق كمي است. لذا تحقيق بر پايه­ي دو راهبرد استدلال منطقي تجزيه و تحليل منابع كتابخانه ­اي از يك سو و سنجش كمي، بر پايه­­ ي نرم ­افزار (ENVI-met 4 basic) از سوي ديگر بنا ­شده ­است؛ كه به تحليل فضاي باز مجموعه مسكوني منتخب (گلدشت شيراز) مي­ پردازد. در اين پژوهش، با انتخاب نه نقطه در سايت مورد نظر به بررسي متغيرهاي اقليمي پرداخته كه بر اساس آن با به دست آوردن شاخص آسايش حرارتي PMVبه مقايسه عوامل هندسه شهري بين نقاط مذكور پرداخته‌شده است. تجزيه و تحليل اطلاعات رأس دو ساعت 9 و 17 صورت گرفته ­است. كه به ترتيب ضريب R= 0.84 و R= 0.86 به دست آمده است. ضرايب بدست آمده نشان از همبستگي معناداري مابين "دماي متوسط تابشي" با " شاخص آسايش حرارتي PMV" دارد. در اين رابطه افزايش "دماي متوسط تابشي" منجر به افزايش "استرس حرارتي" محيط شده و بنابراين كاهش آسايش حرارتي را براي عابران پياده در پي خواهد داشت. در پايان يافته­ هاي پژوهش نشان­ مي ­دهد توجه به چگونگي طراحي هندسه شهري و عوامل تأثيرگذار آن از قبيل ضريب ديد آسمان، تناسبات دره شهري و جهت­ گيري در خلق فضاهاي باز شهري باكيفيت در فصول گرم سال اهميت شاياني دارد.

Pedestrian’s thermal comfort plays a significant role in designing urban spaces and urban complexes. Understanding the relationship among climatic variables that have significant impact on thermal comfort and the geometry of the urban structures raises the possibility of finding the optimal solutions to enhance the quality of urban environments. "Mean radiant temperature" is one of the key factors needed to be taken into account in comparison with other climatic factors. This principal has much more impact on outdoor thermal comfort in urban environments. Accordingly, the current study aimed at focusing on urban geometry and form factors, such as the sky view factor, urban canyon properties, and orientation which have an essential impact on determining and creating outdoor thermal comfort conditions in urban open spaces. This is an applied research with a quantitative research design. Thus, a combined research strategy based on a dual measurement of logical reasoning and analysis of library resources on one hand and software evaluating (ENVI-met 4 basic) on the other has been used to analyse the open spaces of "Maaliabad Goldasht Residential Complex". To conduct the study, climatic variables were studied in nine selected areas in the site. Accordingly, through calculating the thermal comfort index, PMV, the nine points were compared through their geometry and configuration. The analysis of the gathered data was performed both at 9am and 5pm. The coefficients R=0.84, R=0.86 were obtained. The research findings demonstrated a strong correlation between mean radiant temperature (MRT) and the thermal comfort index (PMV). Hence, as MRT increases, heat stress emerges. Consequently, the quality of urban design and its affecting agents (sky view factor, urban canyon and the orientation) are needed to be seriously considered as the major factors in providing thermal comfort in the urban environment, specifically in warm seasons.