تجربه‌هاي زيسته و ادراك‌شده‌ي دانشجويان مطالعه موردي يك دانشگاه ايراني

Students Lived Experience and Perception of the University A Case Study of Iranian University

در چند دهه‌ي اخير ايدئولوژي بازار باكلان روندهايي مثل كالايي شدن، تجاري‌سازي وكارافريني بر آموزش عالي سايه‌انداز شده است و رسالت‌هاي انتقادي دانشگاه‌ها را به حاشيه مي‌راند. دانشجو تا حد يك مشتري تقليل مي‌يابد. مدتي است كه تصوير دانشجويان از دانشگاه نيز تحت تأثير اين قضايا قرار مي‌گيرد. تحقيق حاضر باهدف بررسي ادراك زيسته شده و تجربه‌شده‌ي دانشجو از يك دانشگاه باسابقه، بزرگ و دولتي در تهران و به روش كيفي صورت پذيرفته است. پديدارشناسي كمك مي‌كند با معاني موجود در ذهن دانشجويان از بودن خودشان در دانشگاه تماس نزديك‌تري داشته باشيم. با تعداد 25 دانشجو به‌صورت هدفمند و در حد اشباع داده‌ها مصاحبه عميق اكتشافي انجام گرفت. مقولات به روش «تحليل مضمون» با اقتباس از استرابرت وكارپنتر استخراج شد. حدود 70 در صد اظهارت، تجربه منفي مشاركت‌كنندگان تحقيق از دانشگاه را بازتاب مي‌دهد. نتيجه تحقيق، توصيفي سيستماتيك از ادراك زيسته شده‌ي دانشجو درباره‌ي دانشگاه ايراني است ونشان مي‌دهد تصوير اجتماعي دانشگاه در دل و ديده‌ي دانشجويان مخدوش و مناقشه آميز شده است. دانشجويان مشاركت‌كننده در تحقيق به دانشگاه آمده‌اند اما نه‌فقط با اذهان بلكه با بدن‌ها و انواع نيازها و احساس‌ها و شور و شوق زندگي و بازي و شادي و هويت و مشاركت و تشكيل اجتماعات و ساير آمال و آرزوهايشان. دانشگاه را نه صرفاً براي تحصيل بلكه به‌مثابه يك كلوپ اجتماعي نيز مي‌خواهند. اين انتظاري است كه گويا كمتر برآورده مي‌شود. انواع گرفتاري‌هاي مديريتي و مالي و سياسي مانع از اين مي‌شود كه دانشگاه ايراني موردمطالعه ما در پرورش دانشجويان توفيق لازم به دست بياورد. حس تبعيض در اين مطالعه به‌وضوح در دانشجويان ديده مي‌شود. به نظر مي‌رسد فرهنگ شفاهي و چهره به چهره و عاطفي براي دانشجوي ايراني همچنان مهم است. فضاي دانشجويي ايران برحسب نتايج اين مورد كاوي، در حال عبور از دوره‌ي نخبه‌گرايي آكادميك و حس استاد و شاگردي به معناي سنتي كلمه است. مقررات خشك حداكثري و روال‌هاي بوروكراتيك دانشگاه در ادراك زيسته دانشجويان، بازتاب بسيار ناراحت‌كننده داشته است. مشاركت‌كنندگان در تحقيق از بيشتر درس‌هاي عمومي زده شده‌اند.