شناسايي و پهنه بندي توزيع فراواني بارش روزانه ايران

Recognition and regionalization of daily precipitation frequency distribution in Iran

در اين پژوهش از داده هاي بارش روزانه 1437 پيمونگاه همديد، اقليمي و باران سنجي ايران در بازه زماني 1340/1/1 تا 1382/12/29 (برابر با 15705) بهره برداري شده است. به كمك روش زمين آمار كريگينگ، داده ها روي ياخته هايي به ابعاد 15×15 كيلومتر درون يابي شدند. به ايت ترتيب، آرايه اي به ابعاد 7187×15705 تشكيل شد. براي شناسايي برازنده ترين توزيع روزهاي با بارش بيش از 0/5 ميلي متر در هر ياخته، از آزمون نيكويي برازش كلموگروف- اسميرنف بهره برديم. از ميان 7187 ياخته 15×15 كيلومتري كه كل مساحت ايران را پوشش مي دهد، تابع تجربي بارش روزهاي بارشي 6861 ياخته معادل 95/5 درصد از مساحت كشور از توزيع نظري گاماي دو فراسنجي و تابع تجربي 326 ياخته معادل 4/5 درصد از مساحت كشور كه در جنوب شرق و ارتفاعات زاگرس تمركز يافته، از توزيع نظري نمايي پيروي مي كنند. نگاشت فراسنجه اي ميانگين، انحراف معيار، چولگي و كشيدگي برازنده ترين توزيع(مدل احتمال) حكايت از آن دارد كه ميانگين بارش روزانه دراز مدت زير 10 ميلي متر تأييدي بر خشك بودن اقليم در 95 درصد از مساحت كشور است. نوسان و ميزان ميانگين بارش، انحراف معيار، چولگي و كشيدگي ايران مركزي و شرق كشور نسبت به ساير مناطق ايران كمينه است؛ درحاليكه در ساير مناطق ايران چنين يكنواختي در فراسنج ها به چشم نمي خورد. در بخش قابل توجهي از زاگرس و سواحل جنوب ايران، ميانگين بارش مورد انتظار 5 تا 10 ميليمتر است؛ اما ميانگين انحراف از بارش در سواحل جنوب افزايش يافته، از اعتماد به بارش كاسته مي شود. در دامنه هاي شرقي زاگرس و در حد فاصل ورود از ارتفاعات زاگرس به بدنه داخلي ايران، ميزان بارش مورد انتظار از بخش زيادي از زاگرس بيشتر است؛ اما كمينه اعتماد به بارش ايران در اين مناطق به چشم ميخورد و تعداد بارش هاي كم زياد است.

In this research، the daily precipitation data of 1437 synoptic، climatic and rain gauging stations of Iran in the time interval 1961- 2004 (equal to 15705 days) was utilized. Using Kriging Geostatistics method، the data were interpolated on the pixels of 15 *15km2، so as an array to the dimension of 15705 * 7187 was formed. To identify the fittest distribution of the days with over 5.0mm precipitation، in each pixel Kolmogorov-Smirnov Fitness Test was performed. From among 7187 pixels with a surface area of 15 * 15km which covers the entire surface area of Iran، the precipitation empirical function of rainy days in 6861 pixels equivalent to 5.95% of the country''s surface area follows the theoretical two-parameter gamma distribution، and the empirical function of 326 pixels equivalent to 5.4% of the country''s surface area which is concentrated on south-east and Zagros heights follows the exponential function. Parametric mapping of mean، standard deviation، skewness and kurtosis of the fittest distribution (probability model) indicates that mean long-term daily rainfall below 10 mm is a confirmation to dry climate of 95% of the country''s surface area. Fluctuation and amount of mean precipitation، and its standard deviation، skewness and kurtosis in central and eastern Iran is minimum relative to other regions of the country، whereas in other regions of Iran such uniformity is not observed in the parameters. In major part of Zagros and southern coast of Iran the expected precipitation is 5 to 10 mm، but mean standard deviation of precipitation in southern coasts has increased so as the rain has become less reliable. At the eastern feet of Zagros and from beginning of Zagros heights towards inner part of Iran، the expected precipitation quantity is greater than that over large part of Zagros. However، the precipitations in these regions with many slight precipitations are trusted the least.