شناسايي فرايندهاي مرتبط با تحول تصويربدني در نوجوانان دختر كاربر فضاي مجازي در ايران: يك مطالعۀ كيفي

Identification process related to development of body image in female adolescents’ users of cyberspace in Iran: A qualitative study

تصوير بدن يكي از عناصر اصلي سازنده شخصيت هر فرد است و به ادارك و احساسي كه فرد از بدن خود دارد مربوط مي شود. يكي از عواملي كه به نظر مي رسد روي تحول تصوير بدني اثرگذار است، فضاي مجازي است. هدف از اين پژوهش بررسي عوامل مؤثر بر تصوير بدني دانش‌آموزان كاربر فضاي مجازي است. پژوهش حاضر با رويكرد كيفي و به روش نظريه زمينه‌اي انجام شده است. ابزار پژوهش مصاحبه نيمه ساختاريافته بود كه در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و گزينشي تا رسيدن به اشباع نظري در 16 دانش‌آموز 8 تا 13 ساله كه به روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند، ادامه يافت. كدهاي باز شامل 49 مفهوم و كدهاي محوري شامل 9 مقوله است كه شامل اثرپذيري از افراد، كمرنگ شدن عقايد مذهبي، عدم آگاهي، اثر روش‌هاي افراطي در زيبايي (عمل جراحي زيبايي)، اثر تبليغات، اثر تفاوت فرهنگي، فراگير شدن فضاي مجازي، عوامل روان‌شناختي و تحول ارزشي مي‌باشد كه به عنوان كد محوري اين پژوهش شناسايي شد. فضاي مجازي در دوران معاصر هنجارهاي فرهنگي را درباره تعريف از جنسيت و بدن تغيير داده است. همرنگ شدن با هنجارهاي ساخته شده در فضاي مجازي در زمينه تصوير بدني، تحول طبيعي تصوير بدني را مختل مي كند.

Body image is one of the primary elements constructing each person’s personality, which relies on the perception and feelings everyone has about their body. One of the influential factors affecting the evolution of body image is cyberspace. This study is aimed to investigate the influential factors on students’ body image as cyberspace users. The present research has applied a qualitative research approach, and has also examined the theoretical foundations. The research instrument was a semi-structured interview, through which 19 students aged from 8 to 13 were chosen as the sampling group via a three- staged codification process: open, central and selective process. Open codes included 49 concepts, and central codes were comprised of 9 categories as: the potentiality of being influenced by people, waning religious beliefs, lack of knowledge, the impact of extreme beautification (plastic surgery), the influence of publicity, cultural differences’ impact, the widespread usage of cyberspace, psychological factors and evolution of values. In the contemporary period, cyberspace has changed cultural norms about gender and body definition. If people follow the devised norms by cyberspace about body image, the developmental process of body image becomes more distorted