بررسي الگوهاي همديد بارش‌هاي فوق‌سنگين غرب و جنوب غرب حوضه آب‌خيز درياچه اروميه

Study of superheavy Hmdydbarsh Algvh of West and South West Catchment Oromieh Lake

هدف از اين تحقيق، شناسايي و طبقه‌بندي الگوهاي همديد تراز 500 هكتوپاسكال بارش‌هاي فوق‌سنگين منطقه غرب و جنوب غرب حوضه آب‌خيز درياچه اروميه طي دوره 1390- 1366 است. پس از تعين آستانه زماني و مكاني بارش‌هاي فوق‌سنگين، ابتدا 46 روز بارش فوق‌سنگين در سطح منطقه استخراج شد، سپس داده‌هاي ارتفاعي تراز 500 هكتوپاسكال واقع در محدوده ميان 65- 50 درجه عرض جغرافيايي شمالي و 65- 15 درجه طول شرقي به‌صورت ماتريس S-mode براي روزهاي بارش فوق‌سنگين تنظيم شد. در ادامه با استفاده از تكنيك آماري تحليل عاملي و خوشه‌بندي به روش وارد الگوهاي همديد خوشه‌بندي و نقشه مركب تراز مياني و پايين جو مربوط به هر خوشه تهيه و تحليل همديد شد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه به هنگام وقوع بارش‌هاي فوق‌سنگين، عمدتاً هشت الگوي همديد در قالب دو گروه عمده سردچال جوي و فرود موج كوتاه حاكم بوده است. به‌طوري‌كه حركات صعودي سمت جلو اين سيستم‌هاي همديد به همراه رودباد جبهه قطبي سبب ايجاد جو ناپايدار باروكلينيك در منطقه و هدايت سيستم‌هاي كم‌فشار از سمت درياهاي مديترانه، سرخ و سياه از غرب و جنوب غربي ايران به سمت منطقه مورد مطالعه شده و در افت فشار و بروز بارش‌هاي فوق‌سنگين تعيين‌كننده است.

The purpose of this work is the identification and classification of heavy rainfall‘s synoptic patterns with 500Hpa balance in west, and south West drip area urmia lice during the years1366-1390. After determining the time and place threshold of heavy rainfall, first 46 days of heavy rainfall in the region were extracted, then the elevation data with 500hectopascal balance between 5-65 degrees of north latitude and 15-65 degrees – east longitude in the form of S-mode matrix for days of heavy rainfall were set. Next, we clustering and fulfilled this aim by means of ward methods and finally the compound map of atmosphere‘s upper and lower balance related to each cluster were prepared and analyzed synoptically. Our results shows that, during the occurrence of heavy rainfall, eat synoptic patterns were mainly dominant. These patterns are of two major groups: the cut-off low and short waves trough. So that, forward ascending movements of these synoptic systems along with polar front jet stream causes a baroclinic unstable atmosphere in the region and conducts low pressure systems from the Mediterranean, red and partly black seas, from the west, and south West Iran toward west, and south West drip area urmia lice and is crucial for pressure loss the occurrence of heavyrainfall. Key words: heavy rainfall, synoptic patterns, Component Analysis, Clustering, west, 500Hp