شناسايي پهنه‌هاي آسيب‌پذير ناشي از تغييرات اكوسيستمي در سازمان فضايي مورد پژوهي: منطقه كرانه شرقي درياچه اروميه

Vulnerability Spheres identification of Urmia Lake Ecosystem changes on Eastern Spatial Organization

امروزه تغييرات زيست محيطي به ­عنوان تهديدي جدي از سطح جهاني تا سطوح محلي جوامع انساني را تحت تأثير قرار داده است. در اين ميان آسيب پذيري جوامع محلي و انعطاف­پذيري آن در مقابل بحران به ­وجود آمده، به اصلي پايدار در ميان سيستم­ هاي اكولوژيكي و اجتماعي تبديل شده است. در سال­هاي گذشته، تغييرات ايجادشده در اكوسيستم درياچه­ ي اروميه موجبات مرگ زيستي آن و عدم تعادل اكولوژيك درياچه را در پي داشته است. هدف اين مقاله، شناسايي پهنه ­هاي آسيب­ پذير (در قالب نظام تقسيمات سياسي) در سازمان فضايي منطقه­ ي كرانه­ ي شرقي درياچه­ ي اروميه ناشي از تغييرات اكوسيستمي ايجادشده در سال­هاي گذشته است. براي شناسايي و ارزيابي ميزان آسيب­ پذيري از شاخص­هاي آسيب­ پذيري اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي استفاده شده است. براي مشخص كردن پهنه­ هاي موجود در نظام سكونت­گاهي و فضايي كردن آن از نرم ­افزار Arc GIS و تلفيق روش­هاي تصميم­ گيري چندشاخصه (تاپسيس) استفاده شد. نتايج به­ دست ­آمده، نشان داد بيشترين ميزان آسيب­ پذيري در سه شهرستان آذرشهر، عجب ­شير و بناب است. همچنين سكونت­گا ه­هاي روستايي با كمترين فاصله از درياچه با تهديد جدي ناشي از عواقب خشك­شدن درياچه روبه ­رو هستند.

Recently, environmental change is a main concern in sustainable science. That can be affected human society in the global, national, regional and local scale. According to the sustainability paradigm, the relationship between human and environmental system is a global discourse. Global environmental change research has seen increased attention to the concept of vulnerability. In this sense, environmental change as a characteristic of social-ecological systems linked to resilience. In the recent years Urmia Lake ecosystem has been effected by many drivers (climate change, dam construction, irrigated farm land expanse and irregular utilization of groundwater). Therefore, the main aim of this paper is identification of vulnerable spheres and nods on the Urmia Lake eastern spatial organization. In this paper we used social, economic and physical index for identification and determination of vulnerability ecosystem change. We used multi attribute decision making GIS- based for ordering the vulnerability spheres. Moreover, the chosen model of multi attribute decision making was TOPSIS. According to the result, the most vulnerable spheres are in Azarshar, Ajabshir and Bonab counties. This paper also indicates the most rural population density is in Bonab, Malekan and Ajabshir counties which main activity of these regions is agriculture. Hence, rural settlements of aforementioned counties are in the serious threat with minimum distance of Urmia Lake.