بررسي زمين ساخت فعال دامنه شمالي البرز خاوري با استفاده از نشانه هاي زمين ريختي در حوضه آبريز گرگان رود

Active Tectonics Analysis by usingGeomorphic Signatures in the Gorgan Drainage Basin in North Eastern Alborz

مطالعه حاضر به منظور شناخت فعاليت هاي نو زمين ساختي حوضه آبريز گرگان رود در دامنه شمالي البرز خاوري واقع در استان گلستان با استفاده از محاسبه شاخص هاي ريخت زمين ساختي و شواهد زمين ساختي موجود در منطقه مورد كنكاش قرار گرفته است. در اين راستا 4 شاخص زمين ريختي (شاخص هاي شيب رود، نامتقارني حوضه زهكشي، تقارن توپوگرافي معكوس و پيچ و خم پيشاني كوهستان) محاسبه و نتايج به دست آمده از آنها مورد تحليل قرار گرفت. نتايج بررسي اين ويژگي ها با هم به عنوان شاخص زمين ساخت فعال نسبي محاسبه شد و به چهار رده شامل مناطق خيلي فعال تا مناطق با فعاليت كم، تقسيم بندي شد. رده هاي بالاي فعاليت زمين ساختي اغلب در جنوب و جنوب باختري حوضه گرگانرود بدست آمد، در حالي كه بقيه ناحيه داراي رده هاي متوسط تا پايين فعاليت است.بالا بودن مقادير بردار هاي عدم تقارن توپوگرافي شاخه اصلي رود گرگان رود به طور واضح حاصل عملكرد گسل هاي كاسپين و در بخش هاي جنوبي اين حوضه كج شدگي بيشتر تحت تاثير فعاليت انشعابات گسل شمال البرز و گسل خوش ييلاق مي باشد. همسو بودن روند افزايشيشاخص كج شدگي در منطقه، با وضعيت گسل ها، تاكيدي بر وجود يك ناحيه ساختاري فعال در بخش باختري منطقه مورد مطالعه مي-باشد.از ديگر نتايج اين پژوهش، پايين بودن مقادير محاسبه شده شاخص پيچ و خم پيشاني كوهستان و مقادير بالاي شاخص شيب رود است. ميزان فعاليت زمين ساختي در اين ناحيه از شمال به جنوب افزايش مي يابد. اين افزايش مي-تواند وابسته به موقعيت نقاط اوج شاخص شيب رودخانه ها در راستاي گسل ها و پاره هاي گسلي باشد. همچنين مقدار نامتقارني حوضه زهكشي در بيشتر زيرحوضه هاي اين منطقه بيشتر يا كمتر از 50 محاسبه شده است كه نشان دهنده انحراف حوضه ها به سوي باختر يا خاور هر آبراهه است. مقايسه بلندي بردارهاي عدم تقارن در منطقه، بگونه اي آشكار با ميزان كج شدگي و نوع رده فعاليت زمين ساختي منطقه متناسب است. از سوي ديگر، نتايج به دست آمده از بررسي شاخص زمين ساخت فعال نسبي در ناحيه مذكور، بيانگر تمركز مناطقي با فعاليت خيلي بالاي زمين ساختي در بخش مركزي حوضه گرگان-رود است، در حالي كه ساير مناطق داراي رده هاي متوسط تا بالاي فعاليت زمين ساختي هستند، اين امر مويد فعال بودن منطقه مذكور از نظر نو زمين ساختي مي باشد

The present study carried out to identify neo tectonic activity of the Gorgan River basin in Golestan province، in North of eastern Alborz range is investigated by four geomorphic indices including the stream– gradient index (SL)، drainage basin asymmetry (Af)، reveres symmetry of topography (T) and mountain front sinuosity (Smf). Result from the analysis is accumulated and expressed as an index of relative active tectonics (Iat)، which divided into four classes from relatively low to highest tectonic activity. The high class values low tectonic activity for Iat mainly occur in the south and southwest of the Gorgan River Drainage Basin، while the rest of the study area has classes of Iat suggesting moderate to low tectonic activity. The results of this study، show that high values of T-vectors are related to Gorgan River are resulted from Caspian، segments of North Alborz and Khosh yeilagh faults activity. In this area increase trend of tilting collimate with faults can be reason the existence of an active tectonics region in the west part of the eastern Alborz. Other results of this study show low Smf and high SL values. The rate of tectonic activity in this area will increase from north to south. This increase can be related to the position of peaks stream length-gradient index along the fault and segment fault. Also value of drainage basin asymmetry is calculated for all of the sub catchments greater or less than 50 that shows tilt for each stream toward West or East. Length of the T- vector in eastern Alborz proportionate with measure of tilting and class of active tectonics. On the other hand، other results of this research are high levels of tilt and drainage basin asymmetry. The results of the review to propose the relative active tectonics index in the region، represent areas with focus on low tectonic activity in the central part of Gorgan Drainage Basin، while other areas have moderate to high categories were tectonic activity which indicates the study area is neo tectonically active.