پهنه بندي تاريخ هاي كاشت آفتابگردان بر اساس دما در استان اصفهان

Thermal Zoning of Sunflower planting Dates in the Province of Isfahan

آفتابگردان يكي از مهمترين دانه هاي روغني كشت شده در جهان است كه داراي سازگاري دمايي بالايي است؛ با وجود اين، در بسياري از مناطق كشت آن داراي نتيجه مطلوب و اقتصادي نيست. با توجه به اين كه آفتابگردان يك محصول فارياب در استان اصفهان است، دما نقش تعيين كننده اي در عملكرد نهايي آن دارد. دماهاي مناسب در مراحل مختلف رشد و نمو گياه در تاريخ كاشت هاي مناسب جلوه مي يابند. به منظور پهنه بندي حرارتي كشت آفتابگردان در استان اصفهان، از داده هاي دمايي 41 ايستگاه همديد و آب و هواشناسي استان هاي اصفهان و همجوار آن از سال تأسيس تا 2010 ميلادي استفاده شد. پهنه استان با استفاده از ميانگين دماي شبانه روزي و به روش كريجينگ به سه ناحيه دمايي اول، دوم و سوم تقسيم شد. براي تعيين تاريخ كشت مناسب بهاره و تابستانه آفتابگردان در استان اصفهان، متوسط 15 روزه دماي ميانگين از نيمه اول بهمن تا آخر آبان محاسبه و معادله رگرسيوني بين ارتفاع و دما گرفته شد. سپس در هر ناحيه دمايي با توجه به نيازهاي حرارتي گياه، تاريخ كاشت مناسب تعيين و نقشه هاي مربوطه با استفاده از مدل رقومي ارتفاعي در محيط جي .آي .اس ترسيم شدند. بر اساس نتايج به دست آمده از ابتداي اسفند كشت آفتابگردان از شرق استان شروع مي شود و تا خردادماه هم ه نقاط درجه حرارت لازم براي كشت را كسب مي كنند. با توجه به نيازهاي حرارتي آفتابگردان، چنانچه اين گياه در مناطق مختلف اصفهان در تاريخ هاي كاشت مناسب خود كشت شود، با دماهاي بحراني روبه رو نخواهد شد و در نتيجه، از لحاظ اقليمي بازده مناسب حاصل مي شود. همچنين، در نواحي مركزي و اطراف اصفهان كشت دوم آفتابگردان صورت مي گيرد و در تير و مردادماه هم كشت آفتابگردان در نواحي مركزي استان امكان پذير است.

Sunflower is one of the most important oilseeds in the world which has adaptation to high temperature. However, its cultivation in many different areas is neither desirable nor economical. Considering that sunflower is a crop that is irrigated by adequate river water in the Province of Isfahan, temperature is a determining role in the final revenue. Appropriate temperatures are shown at different stages of the plant growth and its development in suitable planting dates. In order for the thermal zoning of sunflowers’ cultivation in the Province of Isfahan,temperature data from 41 synoptic and the climatology stations in the Province of Isfahan and its neighboring provinces from their establishment to the year 2010 were utilized. The Province zone was divided into three temperature zones (1, 2 and 3) using the day and night temperatures average by Kriging Method. To determine suitable planting date for sunflowers in spring and summer in Isfahan, the average means of 15 days temperature from February 4 to November 21 were calculated and the regression equation between height and temperature was obtained. Then, suitable planting dates, determined in each temperature zone due to the thermal needs of the crop and the maps, were drawn using DEM in GIS environment.Based on the results, sunflower cultivation begins on February 20 from the east of the Province and then all the other parts gain the temperature needed to grow until the second half of May. According to the sunflower thermal needs, if this plant is planted in different regions on suitableplanting dates, it will not face inhibitor temperatures and suitable efficiency is achieved in terms of the climate. Also, second cultivated sunflower is done in the central and surrounding areas of Isfahan and cultivated sunflower is possible in the central areas of the province in July andAugust.