آمايش آموزش عالي در پهنه جغرافيايي كشور

Higher education spatial planning in the geographical area of the country

امروزه، دانشگاهها به­ عنوان يكي از مهم­ترين نهادهاي «مكان محور» مورد توجه برنامه ­ريزان‌ شهري قرار گرفته ­اند و اين خرد جمعي ايجاد شده است كه براي دستيابي به تعادل منطقه­اي و استفاده منطقي از امكانات و قابليت هاي منطقه لازم است بيش از هميشه به نحوۀ استقرار و تراكم آموزش­عالي در منطقه تأكيد و در بازنگري محتواي برنامه­ هاي آموزشي دانشگاهها و كاربردي ساختن دوره­ هاي آموزشي متناسب با ظرفيتهاي منطقه ­اي و جغرافيايي اهتمام شود. هدف از اين مطالعه بررسي نقش آموزش ­عالي در توسعه استانهاي كشور با استفاده از مدلهاي تحليل عاملي و ضريب توسعه يافتگي موريس و ارزيابي عملكرد دانشگاهها و مراكز آموزش ­عالي در توسعه بخشهاي اقتصادي 31 استان كشور بود. نتايج تحقيق نشان داد كه با افزايش تعداد مراكز آموزش ­عالي، دسترسي مناطق به زيرساختهاي شهري، اجتماعي ـ اقتصادي و فرهنگي بيشتر شده است و مناطق از توسعه يافتگي بيشتري برخوردار شده ­اند. اما به ­دليل نبود برنامه‌ريزيهاي آمايشي در كلان كشور و به­ خصوص در نظام آموزش­ عالي، عمدتاً كاركردهاي دانشگاهها منتزع از فعاليت هاي بخشهاي اجتماعي ـ اقتصادي مناطق بوده است و آنها نتوانسته­ اند در تأمين نيروي ­انساني متخصص شاغل در بخشهاي مختلف اقتصادي، به ­ويژه بخش كشاورزي نقش مؤثري داشته باشند.

Universities have been considered by city planners as one of the most important location-based institutions. There is consensus created that to achieve regional balance and rational use of the features and capabilities of the region, it is necessary to focus on how to deploy and congest higher education in the region. There should be a special efforts made in revising the content of educational programs and making them practically appropriate for regional potentials. The purpose of this study was to examine the role of higher education in the development of the country's provinces by using Maurice's factor analysis and development coefficient models to evaluate the performance of universities and higher education centers in the economic development of the country's 31 provinces.The results showed that with the increasing number of higher education institutions, regional access to the urban, socio-economic and cultural infrastructure had increased. But, due to lack of country wide spatial planning, particularly in the higher education system, university functions is isolated from socio-economic activities of regions and could not play an important role in providing human resource specialists working in various economic sectors specifically for agriculture.