ارزيابي شاخص‌هاي پايداري در حمل‌ونقل شهري با استفاده از روش تاپسيس (مطالعۀ موردي: شهر كرمانشاه)

Assessment of stability indices in urban transport using TOPSIS technique (Case Study: Kermanshah city)

در اين مقاله شاخص‌هاي پايداري در حمل‌ونقل شهري كرمانشاه با هدف اولويت‌بندي گزينه‌هاي ايده‌‌آل در سيستم حمل‌ونقل اين شهر ارزيابي، و بر شيوه‌هاي حمل‌ونقل عمومي تأكيد مي‌شود. بدين‌منظور، چهار گزينة تاكسي، اتوبوس، منوريل و پياده‌روي به‌عنوان چهار شيوة حمل‌ونقل عمومي، با توجه به بيست شاخص در حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، كالبدي و زيست‌محيطي ارزيابي شده‌ است. از آنجا كه در پژوهش حاضر، شاخص‌هاي متفاوتي براي انتخاب گزينه‌ها به‌كار رفته است، به‌منظور تحليل و ارزيابي، روش‌هاي تصميم‌گيري چندشاخصه و تكنيك تاپسيس استفاده شده است. اين پژوهش توصيفي است و جامعة آماري آن شامل متخصصان حوزة حمل‌ونقل در شهر كرمانشاه است. نمونۀ آماري اين پژوهش شامل چهل نفرند كه به‌صورت تصادفي انتخاب شدند. داده‌ها از طريق پرسشنامه جمع‌آوري شد و درمجموع، از هر نفر بيست نكته دربارۀ جنبه‌هاي مختلف پايداري پرسش شد. پاسخ‌ها در قالب طيف ليكرت پنج‌قسمتي دسته‌بندي شدند. پس از طي فرايند پيش­آزمايش، سنجش روايي و پايايي آن صورت گرفت. براي سنجش پايايي از آلفاي كرونباخ در نرم‌افزار SPSS استفاده شد كه حدود 0/734 است. بدين­ ترتيب، پرسش‌ها سازگاري دروني دارند. پرسشنامه‌هاي نهايي بين چهل نفر از متخصصان حوزة حمل‌ونقل شهري شامل كارشناسان اين حوزه و استادان برنامه‌ريزي شهري توزيع شد. مطابق نتايج، پياده‌روي در رتبة اول، تاكسي و اتوبوس در رتبة دوم و منوريل در رتبة نهايي از نظر اهميت قرار دارند. در اين بين، پياده‌روي به‌دليل هزينۀ كمتر، انعطاف‌پذيري بيشتر، افزايش تعامل اجتماعي و حمايت از محيط‌زيست، امتياز بيشتري دارد. منوريل نيز به‌دليل افزايش ميزان سرمايه‌گذاري، تأثير بيشتر بر پراكنش شهري، و انعطاف‌پذيري اندك، نامطلوب‌ترين گزينه است. از طرفي اختلاف اندكي ميان گزينه‌هاي تاكسي، اتوبوس و پياده‌روي وجود دارد؛ بنابراين، براي حفظ پايداري سيستم حمل‌ونقل شهري، تركيبي از عناصر تاكسي، اتوبوس و پياده‌روي براي سفرهاي درون‌شهري پيشنهاد مي‌شود.

Abstract In recent years, attention to the impact of stability indices on transportation, especially in the public sector, has been one of the main approaches to assessing urban transport systems. The importance of paying attention to this issue becomes more apparent when nowadays most urban public spaces and streets are heavily dominated by cars due to the increasing lack of vehicles and the complete dependence of their lifestyles, and they are of low quality. The research method in this article has been descriptive and analytical. Due to the use of different indicators for selecting options in this research, multi-factorial decision-making and TOPSIS techniques have been used for analysis and evaluation. A total of 20 indicators were evaluated in four general economic, social, physical, and environmental domains to determine the position and priority of four taxi, bus, monorail and walking options in the public transport sector. Because in the initial decision matrices, the indicators have different scales, because in the initial decision matrices, the indices have different scales, so the normalization methods were used to compare the indices. The results of this study showed that the walking option was the highest as compared to other options. Increased flexibility in choices in walking mode and the possibility of reducing the cost of accidents and increasing safety, including seductive things, in favor of the walking option on other options. Because walking, in comparison with other options, leads to the formation of quiet, safer and more desirable human beings.