ارزيابي خطر فرسايش آبي با استفاده از مدل ICONA (مطالعۀ موردي: حوضۀ آبخيز تنگ بستانك شيراز)

Evaluation of Water Erosion with ICONA Model

فرسايش خاك يكي از مهمترين مسائل زيست محيطي، كشاورزي و توليد غذا در جهان محسوب مي شود و تاثيرات مخربي به تمام اكوسيستم هاي طبيعي و تحت مديريت انسان دارد، لذا يافتن راه حل هاي سريع و به موقع الزامي به نظر مي رسد، از جمله ي اين راه حل ها كاربرد مدل ICONA مي باشد كه توسط انجمن علمي حفاظت ازطبيعت اسپانيا ارائه شده است. درميان بسياري از روش ها براي پيش بيني فرسايش با استفاده از GIS وRS ، نتايج شبيه سازي اين مدل به صورت همگاني پذيرفته شده است. اين تحقيق سيماي فرسايش آبي حوضه آبخيز تنگ بستانك شيراز را به شكل موردي بررسي كرده و وضعيت فرسايش خاك و پهنه بندي آن را نشان مي دهد. اين مدل داراي هفت مرحله مي باشد كه در گام اول نقشه شيب، درگام بعد، نقشه زمين شناسي و درمرحله سوم ازهمپوشاني لايه شيب و زمين شناسي لايه فرسايش پذيري خاك تهيه شدند. در گام چهارم، نقشه كاربري با استفاده از تكنيك هاي سنجش ازدور تهيه شد و در مرحله پنج، نقشه پوشش گياهي با استفاده از شاخصNDVI ساخته شد. در مرحله ششم، لايه اطلاعاتي كاربري اراضي و لايه پوشش گياهي همپوشاني شده و نقشه حفاظت خاك را مي سازند. در گام آخر، لايه فرسايش پذيري خاك و لايه حفاظت خاك همپوشاني شده و نقشه خطرفرسايش پذيري رامي سازند. نتايج نشان دادكه ازكل سطح حوضه، 28/6% كلاس خطرفرسايش خيلي كم، 36/7% كلاس خطر فرسايش كم،26/7% كلاس خطر فرسايش متوسط، 3/2%كلاس خطر فرسايش زياد و4/8% كلاس خطر فرسايش بسيار زياد را بخود اختصاص داده اند. اين مدل سعي بر پهنه بندي خطر فرسابش آبي با استفاده بهينه از دورسنجي و سامانه اطلاعات جغرافيائي دارد

In this research، the applicability of geographic information system (GIS) and remote sensing (RS) techniques was tested to assess soil erosion risk with the ICONA erosion model. This study was carried out in the Tange Bostanak area because of its variety of diverse landforms، land uses and land covers. The erosion risk assessment phase of this model consists of seven steps that mainly use slope، geology; land use and land cover information. A potential erosion risk map (step 3) was obtained from the slope (step 1) and kissing layers (step 2) generated using a digital elevation model (DEM) and digital geological maps. As a result of this process، the distribution of the erosion risk classes was 28/6% (very low)، 36/7%(low)، 26/7%(medium)، 4/8%(high)، and3/2% (extreme). Land use (step 4) and land cover (step 5) layers derived from Landsat TM image data classification were combined to produce the soil protection map (step 6). During the final predictive phase، soil erodible and soil protection layers were combined to generate the ICONA soil erosion status map (step 7). The final map showed that 8% of the area had high and very high erosive status. These areas especially included hilly and mountainous areas، and excluded the forested parts. The rest of the study area had lower (very low، low and appreciable) erosion status. The present study shows that GIS and RS techniques have an important role to play in soil erosion risk studies