ارزيابي جايگاه ايران در مناسبات انتقال انرژي در قفقاز جنوبي

قفقاز به علت موقعيت مكاني خود در تقاطع اروپا و آسيا، يك منطقه با كيفيت از لحاظ انرژي است. وجود ذخاير عظيم نفت و گاز در اين منطقه سبب ورود كشورهاي منطقه اي و فرامنطقه اي و همچنين شركت هاي گوناگون به آن شده است. يكي از مسايل بسيار مهم در حوزه انرژي در قفقاز جنوبي، بحث انتقال انرژي مي باشد. طرح ها و پروژه هاي متنوعي از جمله خط لوله ناباكو، خط لوله نفت باكو- تفليس- جيحان و خط لوله گاز باكو- تفليس- ارزروم در اين خصوص از سوي ايالات متحده و دول غربي پيشنهاد و انجام گرفت كه در بيشتر اين پروژه ها، ايران از جايگاه ويژه و ممتازي برخوردار نبود. سوال اصلي پژوهش اين است كه ايران چه جايگاهي در خطوط انتقال انرژي در قفقاز جنوبي دارد؟ فرضيه اصلي نيز اين مي باشد كه ايران به دليل حضور قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي نتوانسته است در خطوط انتقال انرژي در قفقاز جنوبي (به ويژه در ناباكو، باكو- تفليس- جيحان و باكو- تفليس- ارزروم) جايگاه ممتازي داشته باشد. به عبارت ديگر سياست هاي ضد ايراني به ويژه از سوي ايالات متحده مانع عمده مشاركت ايران در طرح هاي مذكور مي-باشد. حمايت آمريكا از پروژه هاي انتقال انرژي با انگيزه ها و ملاحظات سياسي همچون به انزوا بردن ايران و همچنين منحصر كردن تمام مسيرهاي صادرات توسط روس ها جهت حفظ نفوذ و كنترل سنتي خود را بر كشورهاي تازه استقلال يافته دو مورد از مهمترين دلايل كنار گذاشته شدن ايران در طرح هاي انتقال انرژي در فققاز جنوبي مي باشد.