بررسي تطبيقي قلمرو كيفري در تخلفات رانندگي در نظام حقوقي ايران و رويۀ ديوان اروپايي حقوق بشر

Comparative study of criminal matters in the motoring vehicle offences in the Iranian legal system and the European court of human rights decisions

قلمرو كيفري به‌عنوان يكي از دستاوردهاي مهم حقوق بشر نوين و ابتكار ديوان اروپايي حقوق بشر است و از عناصر مهم اعمال مادۀ 6 كنوانسيون اروپايي حقوق بشر به‌شمار مي‌رود. نتيجۀ مهم شناخت قلمرو كيفري و معيارهاي شناسايي آن اين است كه تخلفات انضباطي و اداري الزاماً غيركيفري و خارج از حمايت مادۀ 6 كنوانسيون يادشده نيستند، بلكه برخي از اين ضمانت اجراها با اينكه به‌ظاهر فاقد صبغۀ جزايي به‌نظر مي‌رسند، از نظر ديوانْ داراي وصف كيفري هستند. ازجملۀ اين ضمانت اجراها كه در آراي ديوان اروپايي حقوق بشر به آن پرداخته شده، ضمانت اجراي ضبط و ابطال گواهينامۀ رانندگي است. در نظام حقوقي ايران، اين ضمانت اجرا در قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي مصوب 1389ش در قبال ارتكاب تخلفات رانندگي پرخطر، پس از انباشت نمرات منفي پيش‌بيني شده است. موضوع اصلي اين پژوهش، مقايسۀ قلمرو كيفري تخلفات رانندگي در نظام حقوقي ايران و رويۀ ديوان اروپايي حقوق بشر مي‌باشد. براي بررسي اين موضوع، نخست به توصيف و تحليل مفهوم قلمرو كيفري و معيارهاي آن، سپس ضمانت اجراي اين‌گونه تخلفات و درنهايت به تشريفات رسيدگي به تخلفات خواهيم پرداخت.

Criminal matters is one of the most important achievements of modern human rights. The mentioned concept is also the initiative of European Court of Human Rights and one of the important elements of the implementation of article 6 of the European Convention on Human Rights. One of the main results of recognizing this concept is the fact that administrative and disciplinary violations that may not appear to have criminal aspect, are not necessarily out of the coverage of the Article 6. According to the Court, not only does the Article covers them, but it also covers some of the sanctions that may not have criminal aspect, and considers them like those with criminal aspects. One of the sanctions that European Court of Human Rights recognized is driver’s license revocation. The provision of Motor Vehicle Offences Act of 1389 in the Iranian legal system also provided driver’s license revocation after having too many points on the defendant’s driving records. The main concern of current study is comparing and contrasting criminal matters in traffic violation in the Iranian legal system and decisions made by the European Court of Human Rights. To achieve this goal, the description of criminal matters, their criteria, related sanctions for the mentioned violations, and finally the trial procedure for those violations have been examined.