جغرافيا و معيشت : بررسي روند تغييرات معيشتي كوچندگان بختياري (نمونه هاي موردي: طوايف ملك محمودي و تات خيري)

From Nomadism to Sedentary Subsistence: The Impact of Geographic and Environment Shifts on the Malek-Mahmudi and Tat-Kheyri (Bakhtiaris)

اين مطالعه با توجه به عامل جغرافيا، به بررسي روند تغييرات معيشتي كوچندگان و متغيرهاي مؤثر در تحول آن در ايل بختياري از شيوه دامداري سنتي در گذشته، تا استحاله اين شيوه در يكجانشيني در دوره معاصر و چگونگي بر‌هم‌كنش‌هاي زيست‌محيطي آنان مي‌پردازد. چنين بحث شده كه تحول كوچندگي و روي‌آوري به يكجانشيني در زاگرس، به عنوان راهبردي انطباقي به شرايط نوپديد زيست محيطي در ارتفاعات و به دليل محدوديت و پراكنش منابع، ضعف اقتصادي- فرهنگي در برابر با يكجانشينان، تغيير در زيرساخت معيشت و مكانيسم‌هاي آن مطرح است. با گسترش بخش صنعت و كشاورزي و توليدات و محدوديت‌هاي ناشي از آن، كوچندگان با عواملي چون: محدوديت جغرافيايي در بُعد حركتي، تلاش براي دسترسي به منابع و بر‌هم‌كنش‌هاي پياپي اقتصادي - اجتماعي و فرهنگي مواجه هستند. تأثير عوامل فوق در روند روي‌آوري كوچندگان به يكجانشيني مطرح است. مواد اصلي و مورد آزمون در بيان چنين انگاره‌اي از پژوهش‌هاي مردم شناختي دو تيره ملك‌محمودي و تات‌خيري در دو منطقه اليگودرز و شمال دزفول و همچنين از شواهد جغرافيايي و مردم‌ شناسي تاريخي در مطالعات پيشين منطقه تشكيل يافته‌اند. در اين مقاله سعي شده تا روند تغييرات شيوه معيشت و زندگي كوچندگان مورد بررسي قرار گيرد. داده هاي تحقيق از طريق پژوهش هاي ميداني در تيره هاي ايل بختياري(1384) بدست آمده است.

Focusing on geographic and environmental factors, this article discusses recent recurring shifts in the mode of subsistence – from transhumant to sedentary pastoralism – observed among the Bakhtiaris of central Zagros. The article suggests that the evolutionary changes have been part of an adaptation strategy followed by Bakhtiari communities in the face of new environmental conditions in the highlands, the scarcity and dispersion of resources, the cultural and economic vulnerability of the transhumant populations vis-à-vis sedentary farmers and pastoralists, and general shifts in the subsistence structures and mechanisms. With the expansion of agricultural and industrial productive activities across the Bakhtiari heartland, transhumant populations are facing limitations in terms territory, movement, and access to resources as well as constant changes in the social, economic, and cultural milieus. These factors tend to encourage the settlement of transhumant populations in the southern Zagors area. In presenting its arguments, the article benefits from anthropological field research conducted in 2005 on two Bakhtiari clans of Malek-Mahmudi and Tat-Kheyri in Aligudarz and North Dezful respectively.