بررسي تغييرات كيفي آب‌هاي زيرزميني واقع در رسوبات كواترنري دشت اروميه

Assessment of qualitative changes in Urmia quaternary plain groundwater

در پژوهش حاضر به بررسي و تجزيه‌ و تحليل كيفيت آب‌هاي زيرزميني دشت اروميه طي سال‌هاي 1380 و 1393 پرداخته‌شده است. هدف عمده و اصلي در اين پژوهش، بررسي تغييرات زماني و مكاني كيفيت آب‌هاي زيرزميني دشت اروميه، تهيه نقشه پهنه‌بندي عناصر براي دوره زماني موردمطالعه و مقايسه ميزان عناصر موجود در آب‌هاي منطقه با استانداردهاي موجود است. آمار و داد­هاي هواشناسي و همچنين كيفيت آب‌هاي زيرزميني دشت اروميه، به تعداد 20 چاه نمونه (1380-1393)، از مهم‌ترين داده ­هاي اين تحقيق به شمار مي ­روند. نقشه­ هاي توپوگرافي 25000 و نقشه ­هاي زمين­ شناسي 100000 و نرم‌افزارهاي GIS مهم‌ترين ابزار كار به شمار مي­ روند. روش تجزيه‌ و تحليل مبتني بر روش­هاي زمين‌آماري و تحليل نمودارهاي ويلكوكس، پايپر و شولر است. نتايج نشان مي­ دهد در سال 1380 حداكثر گسترش كلرايد در بخش مركزي دشت ولي در سال 1393 مقادير حداكثر به شرق دشت يعني به سمت درياچه اروميه گسترش پيداكرده است. سديم در سال 1380 در شمال و مركز و تا حدي جنوب بالاست ولي در سال 1393 اين مقادير در شرق و شمال شرق زياد است. مقادير يون كلسيم نيز در سال 1393 نسبت به سال 1380 در شرق دشت افزايش پيداكرده است. يون بيكربنات در سال 1380 به ميزان حداكثر 9/2 در غرب ديده مي­ شود در حالي اين ميزان در سال 1393 به 10/2 و نيمه شرقي افزايش پيداكرده است. حداكثر هدايت الكتريك آب‌هاي زيرزميني دشت اروميه در سال 1380 در حدود 1656 ميكروموس در سانتيمتر و در مركز و شمال غرب دشت قرار دارند. درحالي‌كه در سال 1393 اين ميزان 2300 واحد شده و بيشتر در شرق دشت اروميه مشاهده مي­ شود. ميزان سختي كل آب نيز از بخش مركزي در سال 1380 به بخش شرقي دشت در سال 1393 منتقل‌شده است. به‌طوركلي اغلب عناصر در طي دوره مطالعاتي به لحاظ زماني و مكاني دچار تغييرات شده ­اند. ضمن اينكه باوجود شرايط خاص در منطقه، آب‌هاي زيرزميني به لحاظ مصارف سه‌گانه به‌ويژه در بخش شرب، از كيفيت مناسبي برخوردار است.

In this study, the quality of Urmia plain groundwater in 1380 and 1393 are discussed and analyzed. The main purpose of this study is to investigate the temporal and spatial changes in groundwater quality, mapping elements for the study time period and comparison of the elements in the waters with the region and international standards. Statistics of meteorological data as well as Urmia plain groundwater quality data, (20 sample wells), (1380-1393), are the most important data in this study. 1:25000 topographic maps and 1:100000 geological maps and GIS software are important used tools in this paper. The methods of study analysis are based on geostatistical methods and analysis of Wilcox, Piper and Schoeller graph. The results show that in 1380 the maximum of chloride is in the center of plains, but in 1393 the maximum amount of it, is pasted to east of plain (west margin of Urmia lake). In 1380, Sodium is high in the north, center and south but in 1393 some of these values is in the East and Northeast. Calcium ions in 1393 in comparison to 1380, has increased in east part of plain. In 1380 maximum bicarbonate ions (2.9) is seen in the west of plain while in 1393 maximum of this ion (2.10) has been seen in the eastern half of plain. The maximum electrical conductivity (EC) of groundwater in 1380 at about 1656 cm/ micromhos is in the center and northwest of plain. While in 1393 it was 2300 units and more can be seen in the east of plain. The total hardness of the water in 1380 from center of plain moved to the east of plain in 1393. In general, most of the elements during the study period in terms of time and place have changed. Despite the particular circumstances in the region, the quality of groundwater in the triple use especially in drinking use, is good.