مفهوم پردازي شهروند جهاني از منظر صاحب نظران آموزش عالي: مطالعه اي زمينه‌اي

Department of Educational Innovation and Curriculum, Institute for Research and Planning in Higher Education

هدف پژوهش حاضر مفهوم پردازي شهروند جهاني از منظر صاحبنظران آموزش عالي بود. اين پژوهش با رويكرد كيفي و بر اساس روش شناسي نظريه زمينه‌اي و مصاحبه‌هاي نيمه ساخت‌يافته با 32 نفر از صاحبنظران انجام شد. داده ­ها با استفاده از روش تحليل محتوا در نظريه داده بنياد در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و انتخابي تجزيه و تحليل شد. يافته‌هاي پژوهش نشان­ دهنده ناكارآمدي و ضعف برنامه‌هاي موجود در تربيت شهروند جهاني بود كه اين امر متأثر از برخي از شرايط علّي نظير ناكارآمدي محتوا و سرفصلهاي دروس، ضعف ديدگاهي موجود به تربيت شهروند جهاني، ضعف طراحان و برنامه‌ريزان درسي و ضعف استادان و بي كيفيتي تعاملات و همكاري هاي مناسب ميان دانشجويان است. همچنين ضعف فرهنگ حاكم بر آموزش عالي، مسائل مربوط به ساختار سياسي و ضعف برنامه ‌درسي دانشگاهي از جمله عوامل زمينه‌اي مؤثر بر اين ناكارآمدي است. نظام آموزشي، عوامل فرهنگي و اجتماعي شرط مداخله‌گري است كه تربيت نشدن شهروند جهاني از طريق برنامه ‌درسي دانشگاهي را تشديد مي‌كند. صاحبنظران بر اين باورند كه شكل‌گيري مفهوم شهروند جهاني از طريق آموزش عالي بنا به دلايل يادشده ‌و با توجه به استراتژيها و راهبردهاي موجود در آموزش عالي ايراني رخ نمي‌دهد. آنها معتقدند مهم‌ترين راهبردهاي موجود كه مانع وقوع اين امرمي‌شود، تمركزگرايي، آموزش ناكارآمد، بازنگري نشدن دروس مبتني بر بازنگري رويكردهاست. راهبردهاي موجود پيامدهاي اجتماعي، فرهنگي، آموزشي و اقتصادي دارد كه از مهم‌ترين آنها مي‌توان به عدم ترويج تفكر سيستماتيك و انتقادي، نبود تفكر پلوراليسم فرهنگي(كثرت گرايي)، نبود آينده‌پژوهي و آموزش پايدار و نبود بازار كار جهاني اشاره كرد.

The purpose of this research was the conceptualization of global citizenship according to Iranian higher education experts' point of views. This research was carried out using qualitative approach based on grounded theory method and semi- structured interview with 32 experts. The data were analyzed by using content analysis method in grounded theory through three stages of open, axial, and selective coding. Findings indicated inefficiency and weakness of current curriculum for educating global citizens. This problem is consequence of some causal conditions such as inefficiency of contents and syllabuses, weakness of current views for educating global citizens, weakness of curriculum designers and developers, weakness of faculty members and poor quality of relationships and collaboration among students. Moreover, weakness in higher education culture, problems related to the political structure and weakness in university curriculum were among contextual factors affecting this inefficiency. Educational system, social and cultural factors were intervention conditions that increases the lack of educating global citizens through an academic curriculum. Experts believed that the formation of the concept of a global citizen through higher education for the reasons mentioned above and with regard to current strategies in the Iranian higher education does not take place. They believed that most important obstacles that prevent global citizenships are: centralization, insufficient training, and not revising curriculum based on revision of approaches. Present strategies have social, cultural, educational and economic consequences of which the most important are lack of systematic and critical thinking development, lack of cultural pluralism thought, lack of futurology and sustainability education, and lack of a global labor market.