تحليلي بر عوامل كالبدي مؤثر بر حس تعلق به مكان در مركز قديمي شهر سبزوار

An analysis of the physical factors influencing the place attachment in the old center of Sabzevar

حس تعلق به مكان، موجب تبديل فضا به مكاني با ويژگي­هاي حسي و رفتاري خاص براي افراد مي­ شود و توجه به تقويت آن خصوصاً در مراكز قديمي و بافت تاريخي شهرها از اساسي­ترين دغدغه­ هاي دانش طراحي شهري محسوب مي ­گردد. مطالعات بسياري بر ضرورت توجه به نقش عناصر كالبدي در شكل­ گيري و تداوم رضايتمندي از مكان، هويت فردي و حس تعلق اشاره مي­ نمايد. از اين رو هدف پژوهش حاضر استخراج هنجارها و سنجه­ هاي كالبدي جهت ايجاد و ارتقاء حس تعلق و سنجش اين هنجارها و سنجه ها در خيابان­ بيهق شهر سبزوار است. اين پژوهش از نوع كاربردي بوده، رويكردي تركيبي دارد. ابتدا با استفاده از مطالعه و بررسي متون نظري موجود، عوامل كالبدي مؤثر بر حس تعلق به مكان استخراج گرديده و در قالب هنجارها و سنجه‌هايي دسته بندي شده اند كه روش مورد استفاده در اين قسمت از نوع كيفي است. در گام بعدي با هدف سنجش وضعيت موجود و بررسي هنجارها و سنجه­ هاي كالبدي مؤثر بر حس تعلق حاصل از مباني نظري در نمونه­ ي مورد مطالعه از تكميل پرسشنامه استفاده شده و اطلاعات حاصل از طريق بررسي رابطه­ ي همبستگي (همبستگي پيرسون) بين متغيرهاي مستقل و وابسته­ ي تعريف شده با استفاده از نرم افزار SPSS و به روش كمي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته‌اند. نتايج بررسي نشان مي­ دهد سه هنجار «تنوع و جذابيت»، «شخصيت كالبدي منحصر بفرد» و «ديد و منظر» نسبت به ساير عوامل كالبدي همبستگي بيشتري با حس تعلق به مكان مورد مطالعه دارند و «انعطاف پذيري» از ميزان همبستگي پايين‌تري نسبت به ساير عوامل برخوردار است. همچنين سنجه­هاي «وجود تسهيلات رفاهي»، «وجود پاركينگ كافي»، «وجود نظم و هماهنگي»، «رعايت تناسبات بصري در فضا» و «ايمني عابر پياده» به ترتيب كمترين مطلوبيت را دارند كه لازم است به منظور افزايش حس تعلق به مكان، در بازطراحي فضا مورد توجه بيشتري قرارگيرند.

The place attachment could cause transforming the space into the place with the sensory properties and special behavioral for the people. Pay attention to strengthen of the place attachment,especially in the old centers and the historical context of cities, is one of the most important subjects of urban design knowledge. Various investigations in the literature indicate that attention to physical elements in human environment is necessary for the formation and continuation of satisfaction form the place and place attachment. The goal of this article is to extract the physical features in order to form and promote this sense and measure these features in one of the oldest street in Sabzevar city which is called “Beyhagh”. In the first step, by using theoretical literature, physical factors influencing the place attachment are extracted and classified in the form of norms and measures that the method used in this part of the qualitative type.In the next step, situation assessment the Beyhagh street have been completed using these resulting features with SPSS software. The results studied place show that two features include “variety and attractiveness” and “unit physical character” have the most correlation with place attachment and the flexibility feature has the least correlation with this sense