كاربرد روش هاي آماري چند متغيره در پهنه بندي نواحي اقليمي مطالعه موردي: استان اصفهان

Application of Multivariate Statistical Methods in Climatic Regionalization Case Study: Isfahan Province

مديريت و برنامه ريزي محيطي و بهره گيري از ظرفيت هاي اقليمي هر مكان جغرافيايي، در گرو شناسايي پهنه هاي اقليمي همگن و تاثيرگذار ترين عناصر اقليمي در تفكيك مكاني نواحي اقليمي، است. از اينرو هدف از اين پژوهش شناسايي مهمترين عناصر اقليمي تاثير گذار بر كليت اقليم استان اصفهان و تفكيك مكاني ريز پهنه هاي اقليمي اين استان با بهره گيري از روش هاي آماري چند متغيره است. براي دستيابي به اين هدف داده هاي متوسط سالانه 29 عنصر اقليمي مربوط به 17 ايستگاه همديد در محدوده استان اصفهان بكارگرفته شد. در مرحله بعد به كمك روش ميانيابي كريجينگ، مقادير هر يك از متغيرها بر روي گره گاههاي توري با ابعاد ياخته 12×12 كيلومتر برآورد گرديد. در نهايت آرايه همبستگي داده هاي استاندارد شده 29 عنصر اقليمي بر روي 746 ياخته مكاني استان اصفهان در معرض تحليل مولفه هاي اصلي قرار گرفت. اين تحليل نشان داد كه با 9 مولفه اصلي بيش از 99 درصد تغييرات مكاني عناصر اقليمي استان بيان مي شود. در اين بين عناصر دمايي بيش ترين نقش را ايفا كرده و عمدتاً در نيمه شرقي استان جلوه گر است. عناصر رطوبتي در مرتبه بعدي قرار دارند و در نيمه غربي استان تظاهر مي كنند. در مجموع عناصر دمايي و رطوبتي حدود 70 درصد تغييرات مكاني عناصر اقليمي استان را تبيين مي كنند. اعمال تحليل خوشه اي پايگاني با روش ادغام وارد بر روي مقادير نمرات 9 مولفه اصلي نشان داد كه استان اصفهان را مي توان به 10 پهنه اقليمي تفكيك نمود. اين پهنه بندي تا حدود زيادي با واقعيات محيطي استان بويژه پيكربندي ناهمواريها، مطابقت مي كند. ريزپهنه هاي اقليمي نيمه غربي استان كه عمدتاًروند شمال غرب جنوب شرق دارند، از توانهاي اقليمي مناسبي براي برنامه ريزي توسعه و عمران ناحيه اي برخوردار است. درحاليكه يكي از مهمترين توانهاي اقليمي ريزپهنه هاي شرقي، بهره گيري از تابش خورشيد در زمينه توليد انرژي است. در نهايت بررسي ها نشان داد كه شرايط اقليمي ايستگاه اصفهان متوسطي از اقليم كل استان اصفهان است.

Environmental management and planning and benefiting from climatic capacities of every geographical place are related to homogenous climatic regions and the most influential climatic elements in spatial separation of the climatic regions. Accordingly، the aim of the present study includes determining the most influential climatic elements affecting on the climate of Esfahan province، and the spatial separation of climatic subdivisions by using multivariate statistical methods. To do so، the mean annual data of 29 climatic elements from 17 synoptic stations were used in the limit of Esfahan province. In the next step the Maps of each variable were evaluated on a web-node with the pixel dimension of 12×12 km، with the help of Kriging interpolation. Finally، the correlated matrices of standardized data of the 29 climatic elements were analyzed in principal component analysis in 746 spatial pixels، in the province of Esfahan. This analysis showed that with 9 principal components، more than 99 ٪ of the spatial changes of the regional elements in the province can be described. At the same time، the temperature elements have the greatest roles and are more evident in the eastern half of the province. Humidity elements have the second roles and are more evident in the western half of the province. The temperature and humidity elements determine 70 ٪ of the spatial changes of climatic elements in the province. Applying agglomerative hierarchical cluster analysis، by the combination style applied on the scores of the 9 principal components، showed that the province can be classified into 10 climatic regions. This classification is matched a lot with the environmental realities of the province، especially the mountains configuration. The climatic regions of the western half of the province that have more a North west- South east trend، have great potentials for the regional civil planning and developments، while one of the biggest climatic potentials of the eastern half is its benefiting from the sunlight for energy production. At last، the studies revealed that the climatic conditions of Esfahan station is a mean، sample one for the entire province.