بررسي عوامل مؤثر بر وضع اقتصادي كشاورزان در دورۀ صفويان

The study of the effective factors on the economic situation of the farmers in the Safavids era

يكي از مسائل مهم در نظام زمينداري صفويان، چگونگي وضعيت اقتصادي و زيستي كشاورزان است كه ابعاد آن چنانكه بايد مورد مطالعه قرار نگرفته است. از اين رو، بايد ديد كه مهمترين عوامل تاثير گذار بر وضعيت اقتصادي كشاورزان كدامند؟ چه تاثيري بر اين وضعيت داشته و شرايط اقتصادي كشاورزان در اين دوره چگونه بوده است ؟ براي بررسي پرسشهايي از اين دست، چند عامل موثر در اين رابطه، مانند مساله مالكيت خصوصي كشاورزان، چگونگي نظام مزارعه در روابط مالك و زارع، كم وكيف رژيم مالياتي مورد مطالعه قرار گرفتند. بررسي تاثير اين عوامل نشان ميدهد كه اولا كشاورزان عادي نميتوانستند خود مالك زمين شوند تا بيشتر از توليدات خود بهره مند شوند. ديگر اينكه در نظام مزارعه نيز، در بهترين شرايط، حتي به نيمي از محصول هم دست نمي يافتند. چنين وضع دشواري، همراه با فشار انواع ماليات ها و تحميلات منجر به فقر روز افزون كشاورزان تا پايان دوره صفويان گرديد.

One of the most important issues in the Safavids landholding system is the economic situation of the farmers that its different aspects were not perfectly studied. Hence, the question is: what were the most important effective factors on the economic situation of the farmers? To answer this question, the most effective factors on the farmers’ economic conditions were investigated: The kind of their ownership, their conditions in the “Contract of lease” system, the tax’s regime and the gratis services. The investigation of these factors shows that the farmers couldn’t be owner of the land, and their share was -in the “Contract of lease” system- less than the half of the product. This difficult situation and pressure of forced taxes, brought about the poverty of farmers by the end of Safavids era.