نقش قطب الدين شيرازي در علم مناظر (اپتيك)

A Study of Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī’s Role in Optics

برخي از پژوهشگران قطب الدين شيرازي را صاحب دستاوردهايي مهم در علم اپتيك يا مناظر دانسته اند. تحقيق حاضر كه بر اساس سه كتاب مهم قطب الدين شيرازي در علم هيئت با نام هاي نهايه الإدراك في درايه الافلاك و اختيارات مظفري و التحفه الشاهيه انجام شده است، نشان مي دهد قطب الدين شيرازي در هيچ بخشي از آثار مذكور به بحث رنگين كمان نپرداخته است. نتيجه اين پژوهش همچنين نشان مي دهد كه با اينكه شيرازي در زمينه علم هيئت نظريه هاي نويي مطرح كرده، اما در علم مناظر دستاورد مهمي نداشته است. آنچه در آثار قطب الدين شيرازي در علم مناظر ديده مي شود نه تنها نو نيست، بلكه حتي از آثار ابن هيثم و علاء بن سهل نيز عقب تر است.

Some scholars، among them Hossein Nasr، hold that Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī has important achievements in Optics. The current study that is based on Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī’s three main books in Hay’a known as Nihāyat al-Idrāk، Ikhtīyārāt Muẓaffarī and al-Tuḥfa al-Shāhīya shows that Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī has nothing assigned to the rainbows in his works. Although Shīrāzī brought up new outlooks in the science of Hay’a، he has no achievement in Optics. What is observable in Shīrāzī's studies، not only، is not new، but also belongs to the Greek scientists before Ibn a-Haytham and Ibn Sahl.