آينده پژوهي و روش دلفي

آينده پژوهي دانشي فراتمدني و فرارشته اي است كه كشف آينده هاي محتمل و تلاش به منظور ساخت آينده هاي مطلوب را سر لوحه اهداف خود قرار داده است. اين دانش مي كوشد آينده هاي مرجح و مبتني بر اميال و آرزوهاي انسان ها را خلاقانه تصور و ما را در راستاي ساخت آينده مطلوب مان هدايت كند. به همين دليل امروزه آينده پژوهي بسيار مورد توجه جوامع مختلف قرار گرفته است به نحوي كه از اين رشته دانشگاهي تحت عنوان علم و هنر ساخت آينده ياد مي شود. كشورهاي مختلف جهان سعي دارند ابتدا به كسب و فراگيري اين دانش به عنوان ابزاري كارآمد و راهبردي بپردازند و سپس به بازآفريني آن همسو و متناسب با ارزش ها، فرهنگ ها و هنجارهاي اجتماعي خود همت بگمارند. دولت ها مي كوشند تا با استعانت از آينده پژوهي به تسخير پيش دستانه آينده فائق آيند تا در تعامل با دنياي ناشناخته و و هم انگيز آينده؛ تنها عنصري بي تفاوت، تسليم و نظارهگر نباشند. آنها مي خواهند در راستاي ساخت آينده مطلوب و مورد وفاق خود، فعالانه گام بردارند. با اين رويكرد هوشمندانه بشر نه تنها در مواجهه با آينده و درياي ژرف تغييرات غافلگير نخواهند شد، بلكه با آگاهي و شناخت كامل آينده و با نگاهي خوش بينانه به استقبال آن مي رود. با اين تصور و بينش است كه افراد در جوامع و در تعامل با فرايند جهاني شدن به عنصري كنشگر و تصميم گيرنده مبدل خواهند شد. هدف اين مقاله ، اشاره به اصول و مباني آينده پژوهي و آموزه هاي آن و به طور خاص به روش دلفي به عنوان روشي كيفي و مطرح در حوزه آينده پژوهي است. روش دلفي گرچه از ساير علوم به آينده پژوهي ورود يافته ولي به مرور، در حوزه آينده پژوهي بازآفريني شده و به عنوان روشي پركاربرد و سرآمد معرفي شده است كه به خوبي قادر خواهد بود از دانش ضمني خبرگان حوزه هاي مختلف در راستاي اهداف آينده پژوهي استفاده كند. با اين ويژگي است كه روش دلفي در آينده پژوهي كاملاً متمايز از ساير علوم است. در اين مقاله از روش اسنادي استفاده شد تا ضمن پرداختن به چيستي آينده پژوهي به اين پرسش بپردازد كه براي روش دلفي چه مزايا و معايبي را مي توان برشمرد؟