بررسي تغييرات در زماني و تفاوت هاي هم زماني فعل "خواستن" در زبان فارسي، بر پايه ي رويكرد شناختي طرح واره هاي رخدادي بنيادين

The Investigation of Diachronic changes and Synchronic Differences of the Verb ‘Xāstan’ on the basis of Cognitive Approach of basic event Schemas

مقدمه: اين مقاله به بررسي در زماني و همزماني فعل «خواستن» بر پايه فرايند دستوري شدگي طرحواره هاي رخدادي بنيادين در چهارچوب زبان شناسي شناختي مي پردازد. طرح واره هاي رخدادي بنيادين، واحدهاي معنايي ساده اي هستند كه از يك گزاره و متغيرهاي مربوط به آن تشكيل شده اند. اين طرح واره ها بيانگر مقولات عيني و بنياديني هستند كه با استفاده از افعال قاموسي كلي، زيربناي سازه هاي دستوري را تشكيل مي دهند. روش: در اين مقاله يكي از اين طرح واره ها، يعني طرح وارهي تمايل» ([X wants Y]) را مورد بررسي قرار داديم و ديديم كه اين طرح واره در زبان فارسي با استفاده از فعل قاموسي «خواستن»، مفهوم بنيادين «طلب كردن چيزي را بيان مي كند. يافته ها: اين طرح وارهاي بنيادين، با وارد شدن به فرايند دستوري شدگي، تبديل به يك طرح واره ي پيچيده تحت عنوان طرح واره ي سريالي» ([Xwants # ( X ) VERBY]) با مفهوم «قصد انجام كاري را داشتن»مي شود.با ادامه يافتن فرايند دستوري شدگي، طرح واره ي زمان آينده ([XY # want ( to ) VERB ])، كه بيانگر مفهوم زمان آينده است، حاصل مي گردد و بدين ترتيب، فعل قاموسي «خواستن» در نهايت تبديل به فعل كمكي «خواستن» مي شود. نتيجه گيري: بررسي توأمان تغييرات در زماني و هم زماني فعل «خواستن» و آشكار شدن اين نكته كه فرايند دستوري شدگي نه فقط بر فعل قاموسي، بلكه بر كل ساختار طرح واره اعمال مي شود، از دست آوردهاي اين مقاله است.

Introduction: This paper is concerned with the investigation of diachronic changes and synchronic differences of the verb ‘Xāstan’ on the basis of grammaticalization process of basic event Schemas in the framework of cognitive Linguistics. Basic event schemas, are simple semantic units that consist of a predicate and associated variables. These schemas express general and basic notions that found grammatical structures in any language. Method: In this paper, one of these basic schemas, i.e. the ‘Volition’ schema ([X wants Y]) was brought under consideration and it was revealed that by applying this schema on Persian lexical verb ‘Xāstan’, the basic notion ‘what one wants’ is expressed in Farsi.. Results: It was revealed that by applying the process of grammaticalization on the volition schema, this schema transforms to a complex schema known as ‘serial schema’ ([X wants # [X] VERB Y]) with the meaning ‘what one wants to do’. The process of grammaticalization continues with the effect of transforming the serial schema to ‘Future schema’ ([X Y # want (to) VERB]). The final result of this process is changing the lexical verb ‘xāstan’ to auxiliary verb ‘Xāstan’ with the effect of expressing the actions that occur in future tense. Conclusion: The simultaneous investigation of diachronic and synchronic changes of the verb ‘Xāstan’ and clarifying the point that grammaticalization applies not only on the lexical verb but also on the whole structure of the basic event schema are among the achievements of this paper.