واكاوي سواد علمي: كاربرد در برنامه درسي آموزش علوم

پرورش و يادگيري سواد علمي در دانش آموزان به هدف جهاني آموزش علوم تبديل شده است. هدف پژوهش حاضر واكاوي مفهوم سواد علمي براي كاربرد در برنامه درسي آموزش علوم است. روش پژوهش حاضر يكفي و مبتني بر تحليلي- استنتاجي است. در اين مقاله ابتدا به بازشناسي مفهوم سواد علمي از ديدگاه هاي گوناگون پرداخته شده است و معاني آن به اجمال مورد بررسي و بيان قرار مي گيرد. اين بحث مقدماتي روشن مي سازد كه مفهوم سواد علمي به عنوان يكي از اهداف آموزش علوم در نظام هاي آموزشي دنيا مطرح است و شناخت كامل مفهوم آن كار ساده اي نيست، همچنين تعريف دقيق و كاربردي سواد علمي با توجه به رويكرد آموزشي آن ضمن توجه به مباحث ماهيت علم در هر جامعه اي نيازمند توجه به ساختار، سياست ها و فلسفه حاكم بر جامعه است. به دنبال اين مبحث با روشن سازي مفهوم سواد علمي؛ به ابعاد و سطوح آن از ديدگاه هاي مختلف پرداخته و ابعاد سواد علمي بيان شده توسط متخصصان و سازمان فعال در زمينه آموزش علوم را شرح داده شد. سطوح سواد علمي نشان مي دهد ماهيت سواد علمي مفهومي نسبي است و نه مطللق و مي توان دانش آموزان را در سطوحي از بي سوادي علمي تا بالاترين سطح سواد علمي قرار داد. اين مبحث با ارائه ابعاد و سطوح سواد علمي چهارچوب مفهومي را براي استفاده متخصصان در طراحي برنامه درسي آموزش علوم فراهم مي آورد. در بخش آخر مقاله و در جمع بندي، علاوه بر تأكيد بر مواضع اساسي، نويسنده در بيان مفهوم سواد علمي، به علل اختلاف ها در تعريف اين مفهوم مي پردازد كه عبارت اند از: وجود ماهيت مطلق و نسبي سواد علمي، تحولات دائم علم و پيشرفت انسان ها در درك جهان طبيعي، روش هاي مختلف آموزش و سنجش سواد علمي، تعاريف و ابعاد مختلف از سواد علمي توسط متخصصان آموزش علوم، مفهوم و اهداف سواد علمي متناسب با شرايط سياسي، اقتصادي، اجتماعي در هر جامعه. همچنين مي توان براي سواد علمي چهار بعد كه دربردارنده بيشترين مفاهيم و ابعاد ارائه شده توسط متخصصان است را بيان كرد كه اين ابعاد عبارت اند از: مفاهيم و اصلاحات علمي، ماهيت علم، علم و جامعه و عادت ذهن.