بررسي وضعيت ارتش ايران در دوره مظفرالدين شاه قاجار

حكومت ايران قرن هاي متمادي متكي بر نيروي عشاير و ايلات بود. نوع آموزش و انضباط نظامي اين نيروها و نحوه ساماندهي آنان به گونه اي بود كه در خوش بينانه ترين حالت، تنها در درگيري هاي داخلي مي توانست به صورت محدود كارايي داشته باشد؛ زيرا اين قوا، به طور سنتي تحت امر روساي قبايل بودند و در ماهيت، قواي گريز از مركزي بودند كه در مقابل بسط قدرت حاكميت مركزي مانعي اساسي محسوب مي شدند. ازاين رو، حكومت ها براي گسترش حوزه اقتدار خود، سعي در تضعيف ايلات و عدم اتكا بر نيروي نظامي آنان و ايجاد ارتشي مستقل و قايم به ذات و تحت فرمان پادشاه نياز داشتند. در دوران قاجار كه خود با قدرت ايلياتي قجريان روي كار آمده بود، از دوران فتحعلي شاه در اثر برخورد نظامي با قواي نوين اروپايي در جنگ ايران و روس، انديشه تشكيل قواي نظامي جديد شكل گرفت؛ اما به تدريج با رقابت هاي بي امان روسيه و بريتانيا براي كسب بيشترين پايگاه نفوذ در ايران و به تبع بر نيروي نظامي ايران، اصلاحات صورت گرفته نيز به نتيجه مطلوب خود نرسيد. چنانچه در دوره مظفرالدين شاه كه خود به نوعي يك دوران گذار و نقطه عطف و بستر تغيير بنيان قرن ها سلطنت در ايران محسوب مي شود، وضعيت ارتش ايران به دلايلي رو به انحطاط نهاد. ازاين رو، مقاله حاضر درصدد است با شيوه توصيفي تحليلي تاريخي به اين سوال پاسخ دهد كه به چه دلايلي ارتش ايران در دوره مظفري راه انحطاط را پيمود. به دنبال اين سوال؛ ضمن توصيف وضعيت ارتش ايران در دوره مظفري، به دلايل انحطاط ارتش ايران در دوره مورد بحث ميپردازيم. نتايج و دستاوردهاي پژوهش حاضر نشان ميدهد كه عواملي چون بي انضباطي، نبود آموزش نظامي، نبود تجهيزات مدرن و بي توجهي به امور نظامي در انحطاط ارتش ايران در دوره مظفري نقش داشته است.