بررسي جايگاه اجتماعي تربيتي ﻟَﻠِﻪ در دوران صفوي: اميران قزلباش و غلامان حرمسرا

Studying the Social and Educational Status of la’leh during Safavid Era: Ghezelbash Emirs and Harem’s Ghulams

ﻟَﻠِﻪ به عنوان يك اصطلاح رايج در متون عصر صفوي، مفهوم نويني بشمار نمي رود، اما كاربرد فراگير آن در همان عهد، از اعتبار تاريخي و اجتماعي فراوان آن حكايت مي كند. غروب تدريجي آن نيز كه پس از صفويه اتفاق افتاد مبين اين واقعيت است كه حيات آن به محيط معنوي آن روزگار وابستگي شديدي داشته است. در پژوهش حاضر، اين پرسش مطرح است كه للگان چه كساني بودند و در تشكيلات حكومتي صفويه چه وظايفي را برعهده داشتند؟ در پاسخ به سوال مذكور، اين مدعا را تقويت مي سازد كه للگان اعم از اميران قزلباش و غلامان حرمسرا در ساختار حكومت صفويه به عنوان معلمان تجربه گرا و ذي نفوذي مطرح بودند كه رسالت آداب آموزي شاهزادگان را برعهده داشته و آنان را براي مسئوليت پذيري در ساختار قدرت آماده مي ساختند. اين موقعيت خاص، فرصت هاي مهمي را براي آنان فراهم ساخت تا در حوادث مهم سياسي به ويژه در انتقال قدرت و سلطنت به شاهزادگان تربيت يافته ي خود، چگونگي اداره ي ولايات، مقابله با شورش هاي داخلي و يا تهاجمات بيگانه به مرزهاي كشور نسبتاً در گستره ي وسيعي نقش آفريني كنند. پژوهش پيش رو با اين رويكرد، و با تاكيد بر روش توصيفي و تحليلي به بررسي اين موضوع اختصاص يافته است.

La’le as a common term in the Safavid era texts is not a new concept, but its pervasive use in that era, confirmed its high historical and social validity. Its gradual fall that occurred after the Safavids, is a evidence of its heavy reliance to the spiritual environment of that time. The question of this study is: who were la’les and what were their duties in the organizations of the Safavid state? The answer to this question, support the claim that La’les including the Ghezelbash Emirs and Harem Ghulams in the structure of Safavid state have been recognized as empiricist and influential teachers which their duty was to teach etiquette to the princes and prepared them to take responsibility in the structure of power. This special status, prepared an important opportunities for them to play role in the crucial political events, particularly in the transfer of power and monarchy to their own trained princes, and to confront domestic rebellion or foreign invasions. With this approach and by using descriptive and analytical method, the authors tried to answer the question of this study.