تبارسازي در سده هاي ميانه تاريخ ايران؛ ترديدها و تشكيك ها

Lineage Manipulating during Iran Medieval History Uncertainties and Doubts

تبارسازي يكي از سياست هاي محوري حكومت ها در طول تاريخ ايران ـ به ويژه در سده هاي ميانه ـ بود كه خود در راستاي مشروعيت سازي، پيشبرد اهداف سياسي، فرار از تحقير، موازنه تباري و رسوخ روحيه باستان گرايي صورت مي پذيرفته است. ليكن به رغم تداوم اين مقوله در تمام اين سده ها و پيگيري مجدانه حكومت ها، همواره ترديدهاي جدي نسبت به آن در منابع تاريخي به ثبت رسيده و يا در مرحله اعتبارسنجي، به ديده شك و ترديد نگريسته شده است. نوشتار پيش رو به روش تحليلي و در پي پاسخ به اين سئوال محوري كه چه انتقاداتي نسبت به تبار حكومت ها در سده هاي ميانه مطرح بوده، دريافته است كه شرايط تاريخ نگاري ايراني، تضادها و يا شكاف تاريخي، خوداعترافي حاكمان و يا نظريه پردازان حكومتي، كاربردهاي سياسي سياست تبارسازي و از همه مهم تر طرح مقوله نسب، در مقطع خاصي از عمر حكومت ها و در نهايت تاكيد برخي از انديشمندان سياسي اين دوره بر ارزش «حسب» و نه «نسب» به عنوان معيار فضيلت، بر اين فرضيه، مهر تاييد مي زند كه نسب هاي موجود از حكومت ها در منابع تاريخي، در حقيقت يك تظاهر و جعل تاريخي است؛ با واقعيت هاي تاريخي منطبق نبوده و صرفاً در راستاي پيشبرد منافع سياسي صورت پذيرفته است.

Lineage manipulating was one of basic policies of governments during the history of Iran – particularly during medieval centuries – which has been applied as a result of imbuing of the spirit of archaism to legitimization, pushing forward of political goals, to flee from humiliation and making balance in lineage. But despite the persistence of this issue in all these centuries and all attempts of the governments, the historical resources always faced those data by serious doubts or in the validation process those data encountered with doubts. This paper is trying to answer the basic question that what criticisms have been raised about the lineage of the governments in Iran medieval era. The result show that the terms of Iranian Historiography, historical contradictions or gaps, rulers and government theorists’ admitting, political implications of lineage manipulating policy and most importantly, the concept of lineage, in special periods of the governments’ life and finally emphasis of some political thinkers of those periods on the value of figure and not lineage as the criterion of excellence, approve this theory that the existing lineages of the governments in historical resources, in fact are manifestation and historical falsification and they are not coincide with historical facts and they were solely undertaken to advance the political interests.