جايگاه فلسفه در تاريخ فرهنگي اجتماعي قاجار و تداوم آن در مكتب فلسفي متاخر تهران

The Pertinence of Philosophy in Qajar’ Cultural- Social History and its Persistence in the Late Philosophical School of Tehran

در روزگار قاجار با دو گروه از اهل معرفت مواجه مي شويم، كه يكي به ماده ي فرهنگي اسلامي مجال مواجهه با صورت هاي نوين فرهنگي را نمي دهد و مترصد است آن را در همان هويت پيشين مصون دارد؛ و ديگري، گروهي هستند كه چندان دل در صورت ها و دستاوردهاي درخشان تجدد دارند، كه ماده ي فرهنگ بومي را براي دريافت و درك اين نوظهورها حاوي هيچ استعدادي نمي يابند. مقاله، با رجوع به مبادي «هستي شناختي»، در صدد بيان اين نكته است كه مواجهه با دستاورهاي فرهنگي تجدد، ضمن اين كه آشنايي مستوفايي با مبادي حكمي و نظري آن لازم دارد، تعهد و الزام ويژه اي را در قبال سنت و سابقه ي فرهنگي خود مي طلبد؛ تا مجالي درخور براي برساختن تركيبي اصيل و موافق با مقتضيات حكمت و وجود براي اين دو تامين كند و بدين ترتيب امكاني شايسته براي مشاركت فعال اهل نظر اين سرزمين در فرهنگ جهاني پديد آورد.

There are groups of thinkers in Qajar period which some of them do not let the Islamic culture to face with the new cultural aspects and vigilant for immunizing it as its former identity. While other group, who are interested in the splendor aspects and accomplishments of modernity, believe that native culture had no potentiality for understanding these new-fashioned ideas. This article is going to explain, with a view to the principles of ontology, that facing with the cultural accomplishment of modernity not only needs sufficient knowledge to its legal and theoretical principles but also demands especial obligation and liability towards ones cultural tradition and antecedent in order to pave the way for constructing an unfeigned and applicable combination with the requirement of philosophy and presence of these two.