بازخواني روايت تشكيل كميسيون پنج نفره مجلس در واكنش به اولتيماتوم 1911 روسيه به ايران

Review on the Narration on Formation of Five Person Commission in a Reaction to the Russian 1911 Ultimatum Given to Iran

مجلس دوم در واپسين روزهاي حيات خود، دستخوش بحران بزرگ اولتيماتوم 1911 روسيه به ايران شد، كه سرانجام به عمر اين مجلس خاتمه داد. به رغم مباحث گوناگوني كه تاكنون پيرامون اولتيماتوم روسيه درگرفته است؛ هنوز برخي از ابعاد آن رخ داد، در هاله اي از ابهام قرار دارد و همين ابهام ها موجب بروز يك رشته خطاهاي آشكار شده است. يكي از اين ابهام ها، طرح اين ادعاست كه مجلس در واپسين لحظات انقضاي فرصت اوليتماتوم يك كميسيون پنج نفره تشكيل داد تا با اختيارات تام، دولت را در حل و فصل موضوع اولتيماتوم و تدارك پاسخ مقتضي به آن ياري دهد. حال آن كه نه در مشروح مذاكرات مجلس شوراي ملي و نه در روزنامه مجلس، هيچ سخني از معرفي اعضاي اين كميسيون و تشكيل جلسه ها و نيز تصميم هاي آن به ميان نيامده است. مقاله حاضر براي پاسخ گفتن به اين مساله، با رويكرد توصيفي ـ تبييني مي كوشد ضمن بررسي تناقض ها و ابهام هاي جاري در اكثريت قريب به اتفاق روايت هاي تاريخي موجود و مرتبط با تشكيل كميسيون، به بازخواني برخي از ابعاد اين رخ داد مهم بپردازد و از يك روايت معقول تر دفاع كند.

Second Majlis (Parliament) faced with the great crisis of Russian 1911 Ultimatum given to Iran in its late days. Despite various issues which have been discussed about Russian ultimatum, still there are some foggy aspects which had caused some obvious inaccuracies. One of these indeterminacies is the issue that Majlis in the last moments of the expiration of opportunity given through the ultimatum, had formed the five person commission with the full authority in order to help the government for disposing the issue of ultimatum and presentation of proper answer. There is no sign in the Majlis’ negotiations and Majlis’ newspaper which indicates and introduces any member of this commission, its meetings and decisions. This article tries to answer this question in descriptive-analytical approach through studying the contradictions and indeterminacies in most of the historical narrations related to the formation of commission and review some aspects of this important event and defend a reasonable narration.