تاريخ نگاري شيعيان امامي مذهب در آغاز دوره ي غيبت كبري (نمونه موردي: تثبيت نظريه وجود و غيبت امام زمان(عج))

Historiography of Imami Shia Religion at the Eve of the Major Occultation Case Study: Consolidation the Theory of Presence and Occultation of Imam Zaman (A.J)

علما، انديشمندان و بزرگان امامي مذهبي از ابتداي امر غيبت تاكنون، با روش هاي مختلف به رفع شبهات و تثبيت نظريه ي وجود و غيبت امام عصر(عج) پرداخته اند. در اين ميان چهار اثر الغيبه نعماني، كمال الدين صدوق، ارشاد مفيد و الغيبه طوسي كه در اولين سده ي پس از آغاز غيبت كبري، به رشته ي تحرير درآمده اند، در تثبيت اين نظريه نقش بسزايي داشته اند. در پژوهش حاضر چگونگي كوشش براي تبديل نظريه ي وجود و غيبت امام زمان(عج)، به تصوري اجتماعي با تكيه بر منابع ياد شده و با استفاده از رويكرد نظريه ي تحليل گفتمان و اصطلاحات تخصصي نظريه ي گفتمان لاكلا و موفه مورد بررسي قرار گرفته است. براساس بررسي انجام شده، مولفان اين آثار با جايگزين نمودن دال خالي غيبت به جاي دال مركزي گفتمان تشيع امامي (ائمه) و مفصل بندي وقته هايي حول محور اين دال، پس از گذشت بيش از يك قرن به تدريج توانستند از نظريه ي وجود و غيبت دوازدهمين امامِ شيعيانِ امامي تصوري اجتماعي ايجاد كنند. در نتيجه به سهم خود در رفع بحران ايجاد شده در گفتمان تشيع امامي و باور امروز شيعيان امامي به غيبت دوازدهمين امام شان و شناخت آنان با شاخصه ي «منتظر» بودن، تاثيرگذار باشند.

Since the occultation until now, Ulama and thinkers of Imami religion had disabused and consolidated the theory of presence and occultation of Imam Zaman (A.J). Meanwhile, four books of al-Ghaybah by Nomani, Kamal al-din by Saduq, Ershad by Mofid and al-Ghaybah by Tusi which had been written during the first century after the eve of the major occultation had important role in consolidation of this theory. This research had studied efforts which had been made for transforming the theory of presence and occultation of Imam Zaman (A.J) into a social notion according to aforementioned sources and based on the Discourse Analysis theory and professional terms of Laklaw and Moffett discourse theory. According to this study, after one century writers of these books had replaced the empty signifier of occultation as the central signifier of Imami Shia’ discourse and were gradually able to create a social notion from the thoery of Imam Zaman’ (A.J) presence and occultation. Therefore, they had effective role in resolving the crisis in Imami Shia discourse and today’s believe of Imami Shia towards the occultation of their 12th Imam and their recognition of the concept of “waiting”.